ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
3 juli - Thomas
Het ongeloof van Thomas,
reliëf uit de Romaanse kloostergang van de abdij Santo Domingo de Silos (Spanje), ca. 1080
Eerst zien, dan geloven
door Paul Bröker
De reliëfs op de hoeken van de galerijen van de kloostergang in Silos zijn elk één meter breed en bijna twee meter hoog. Het materiaal is zeer fijnkorrelige, goudgele zandsteen. De voorstellingen zijn steeds geplaatst onder een halfronde boog die op twee ranke zuiltjes rust.
Op het reliëf Het ongeloof van Thomas is het moment voorgesteld waarop Christus aan zijn leerlingen verschijnt, zoals verhaald wordt in het evangelie van Johannes. Uiterst links staat Thomas. Hij steekt zijn vinger in de zijdewond van de Verrezene. De andere apostelen staan in drie rijen achter elkaar. Alle apostelen, waaronder Paulus (!), dragen hun naam in hun nimbus. De kruisnimbus van Christus is voor zien van de tekst: Jesus Nazarenus Rex Judeorum (Jezus van Nazaret koning der joden). Het mag enige verbazing wekken dat de kunstenaar hier de kruisinscriptie gebruikte. Er wordt op gewezen dat hij een verband heeft willen leggen tussen de lanssteek bij de kruisiging en het impertinente gebaar van Thomas.
Er is op het reliëf een tweede intrigerende bijzonderheid: de aanwezigheid van Paulus. Tijdens zijn leven heeft hij Christus niet ontmoet. Hij was ook niet aanwezig bij het moment dat hier wordt voorgesteld. Het wekt ook verbazing dat op het reliëf Paulus, en niet Petrus, de ereplaats naast Christus inneemt. De voorstelling van Paulus valt des te meer op daar hij in zijn nimbus het opschrift draagt Magnus Sanctus Paulus (de grote Sint Paulus).
Men neemt aan dat hier bewust een contrast is geschapen tussen Paulus en Thomas. Deze laatste wilde pas geloven nadat hij gezien had. Jezus sprak tot hem: ‘Zalig zij, die niet zien, en toch geloven’ Paulus heeft Christus niet daadwerkelijk gezien, maar geloofde wel in hem. Zijn geloof staat in tegenstelling met het ongeloof van Thomas.
De bespreking van dit reliëf was te vinden op het boekje met het jaarprogramma 2008-2009 van Helikon, Landelijk instituut voor religie in kunst en cultuur. Dit instituut organiseert lezingen, cursussen en reizen. Voor meer informatie zie www.kunstgeschiedenis-helikon.nl
Meer:
- april 2024: PASEN - André Kamba Luesa: De opstanding- januari 2024: Meester van Alkmaar: De hongerigen voeden
- december 2023: Rembrandt van Rijn: Aankondiging aan Maria
- oktober 2023: Allerheiligen en Allerzielen
- april 2023: Zomertijd
- februari 2023: Veertigdagentijd - Anneke Kaai: Psalm 22
- november 2022: Kerst - Brian Kershisnik: De geboorte van Christus
- oktober 2022: A jaar, 10e van de herfst - Henk Hage
- juni 2022: C jaar, 12e van de zomer: Hlafira Shcherbak
- maart 2022: Veertigdagentijd - Kruis van Madeleine Dietz
- januari 2022: De balk en de splinter
- november 2021: Advent - Zorg voor de aarde
- september 2021: B jaar, 6e van de herfst
- mei 2021: B jaar, 7e van de zomer
- april 2021: Jeltje Hoogenkamp: Verrijzenis
- februari 2021: B jaar, 4e van de veertigdagentijd
- januari 2021: B jaar, Epifanie 8
- december 2020: Advent: De vlinder
- augustus 2020: A jaar, 6e van de herfst - Psalm 1 Salvador Dali
- juni 2020: A jaar, 3e zondag van de zomer
- mei 2020: Pinksteren: Donna Shasteen
- april 2020: C jaar, 4e zondag van Pasen: De goede herder
- maart 2020: Kyrie eleison
- januari 2020: A jaar, 6e na Epifanie
- november 2019: ADVENT - Tanja Butler: Het nieuwe Jeruzalem
- oktober 2019: 4e zondag van de herfst, Christus en consumentisme
- augustus 2019: C jaar, 1e van de herfst - Mammon
- maart 2019: Veertigdagentijd: Christus en consumentisme
- januari 2019: De balk en de splinter
- december 2018: Emil Nolde: Heilige Nacht
- november 2018: Gor Chahal en Jan Krist
- augustus 2018: A jaar, 8e van de herfst - gelijkenis talenten
- mei 2018: Emil Nolde: Grote klaprozen
- maart 2018: Pasen: Grid Buster
- maart 2018: Goede Vrijdag: Mij dorst
- februari 2018: Veertigdagentijd: Christus en consumentisme
- januari 2018: Derde zondag na Epifanie: De roeping van Andreas
- november 2017: Advent - Het nieuwe Jeruzalem
- september 2017: A jaar, 6e zondag van de herfst
- augustus 2017: A jaar, 10de zondag van de zomer
- mei 2017: Pinksteren: Beelden voor de Geest
- april 2017: Fra Angelico: Christus in het voorgeborchte
- februari 2017: Roger Wagner: Lazarus (Psalm 49)
- januari 2017: Gislebertus: De droom van drie koningen
- november 2016: Advent: De vlinder
- november 2016: Allerzielen: DBA
- september 2016: Zak Benjamin: Christus en consumentisme
- januari 2016: 25 januari - Caravaggio: De bekering van Saulus
- december 2015: U2 en de zoektocht naar de zin van het leven
- november 2015: Gor Chahal en Jan Krist
- oktober 2015: Allerheiligen: Psalm 24 in het Stuttgarter Psalter
- augustus 2015: Marc Mulders: Gods atelier
- februari 2015: Aswoensdag: Het spijzen van de hongerigen
- december 2010: Advent - Until He Comes!