Blog van Rikko Voorberg

De kunst van het oefenen

door Rikko Voorberg

Alweer heel lang geleden vroeg een studentenpastor me wat het probleem was. Ik had hem gevraagd om eens langs te komen omdat ik uit de eindeloze hoeveelheid mogelijkheden niet kon kiezen. Met mijn studie stevende ik af op het traditionele domineesvak, maar in het theater had ik mijn thuis gevonden. Of moest het toch de kerk zijn? En welke dan? En wat moest ik er gaan doen? De vragen buitelden over elkaar heen en onverstoord keek de oude studentenpastor me aan. Met een kleine glimlach om de lippen en twinkelende ogen. Hij wist duidelijk al wat hij ging vragen als mijn ongeordende woordenstroom op zou drogen. Toen het moment daar was, zei hij: ‘Jij weet allang wat je moet doen.’ Verbaasd keek ik hem aan. Ik had hem toch juist gevraagd omdat ik het niet wist? Hij zei het nog eens en voegde eraan toe: ‘Wat moet jij doen in het leven?’ Ik antwoorde hakkelend en zoekend iets als: ‘Ik moet uit de oude teksten van het christendom iets nieuws halen voor mensen vandaag.’ ‘Nou,’ zei hij tevreden achterover zakkend in zijn stoel, zo’n oude oorfauteuil die ik eens gevonden had bij het grofvuil, ‘ga dat dan doen. Daar valt vanzelf een vorm omheen.’ Die laatste zin, die staat in mijn ziel gekerfd. En er gaat geen seizoen voorbij of ik deel die gedachte op een of ander podium of in een of andere krant. Er zijn er al zovelen die nu met die zin door het leven gaan en me soms dat vertellen ook. Ga maar doen wat jij moet doen, daar valt vanzelf een vorm omheen.

Ik hoef niet te weten of ik dominee of acteur wil worden, journalist, presentator, kunstenaar of activist. Dat zijn allemaal vormen, het zijn anderen die woorden vinden om te beschrijven wat ik doe. Ikzelf moet het vooral doen. En zo ontstond mijn werk. Ik startte een PopUpKerk, werkte mee aan de Vluchtkerk, organiseerde met vrienden We Gaan Ze Halen en heette ‘Benno L. Welkom In Onze Straat’. Het gebeurde allemaal als gevolg van wat ik moest doen, niet omdat ik besloten had dat ik zoiets moest doen. Dan belde een krant en wilde iets weten over de actie die was gestart, terwijl ik me er nog niet van bewust was dat het een ‘actie’ was. Het was een Facebookpagina of een idee, zoiets. De vorm zou wel volgen en zo geschiedde.

Sinds kort train ik mezelf elke werkdag vóórdat de dag begint om precies dat te doen waar die oude studentenpastor me aan herinnerde: dat ik uit die oude teksten van christendom iets nieuws moest halen voor mensen vandaag. En dat moet je blijven doen, spelend. Wie teveel kant-en-klare producten moet leveren voor een publiek met hoge verwachting gaat op safe spelen en kan zich geen mislukking meer veroorloven. Waardoor het creatieve verdwijnt. Dat moest anders, bedacht ik me. Ik wilde weer oefenen, voor me uitschrijven, mediteren. En dat als vast patroon op het misschien wel mooiste moment van de dag. We willen graag als we op reis zijn onontdekte oorden bezoeken? Die zijn dichterbij dan je denkt. Het is bijvoorbeeld de tijd tussen zes uur en zeven uur ’s ochtends waarbij de vogels net wakker zijn, de zon nog niet of net aan de horizon verschijnt en de stad waar ik woon nog in diepe rust is gedompeld. Dat moment dat iemand Het Blauwe Uur noemde heeft een eigen magische kracht, als je tenminste de ellende van het wakker worden zelf bent gepasseerd.

Ik neem een kop thee, sta even op het balkon om me te oriënteren op de dag en te beseffen hoe wijds de wereld eigenlijk is en hoe klein ikzelf ben in dat perspectief en zet me dan aan de eetkamertafel om de teksten van de dag te lezen. De lezingen van de katholieke kerk en het oecumenisch leesrooster voorzien de liefhebber elke dag van drie verschillende tekstfragmenten. En ik zoek samenhang, dwing mezelf te associëren op de eerste zin die opvalt en schrijf dan een tekst waarvan ik de clou nog niet weet, maar waaraan ik gewoon maar begin te werken. Zoals iemand een schilderij kan beginnen of een beeldhouwwerk. Het werk komt je wel tegemoet, als je maar begint. Oh, en het moet voor zeven uur af want dan worden de kinderen wakker en is het blauwe uur voorbij.

Het idee was prachtig, de enige vraag nog: hoe hou je zoiets vol. Ik red dat niet op discipline. Dat heeft het nog nooit gedaan. Ik werk met deadlines, anders gebeurt er niets. Met publiek, met mensen die erop zitten te wachten. Mijn handicap, maar mogelijk deze keer ook een uitweg. Ik appte een paar vrienden uit de PopUpKerk of ik mijn ochtendoverweging met hen mocht delen elke ochtend. Ik zou het dan inspreken als audioberichtje. Dat wilden ze wel en ondertussen is dat uitgegroeid. Meer dan 60 mensen krijgen nu dat audiobericht elke werkdagochtend om zeven uur, de geschreven tekst wordt gepubliceerd op www.lazarusmagazine.nl. Ook elke ochtend.

En er is nog iets moois gebeurd. Mijn vrouw is vormgever, ze ontwerpt met name het interieur van woningen maar heeft een fabelhaft gevoel voor kleur en sfeer en moment. Zij heeft bij de beste vijfentwintig popupgedachtes (geef het beestje een naam) een inktschets gemaakt en dat is in een waanzinnig mooi schetsboekje terecht gekomen, uitgegeven voor Peter van Dijk van Brandaan, je weet wel, van die Jezus Glossy. En tegenwoordig kun je niet alleen mij aan die keukentafel vinden in de ochtend, maar ook mijn vrouw. Ik met een laptop en een microfoon, zij met een kwastje, pennetjes en een schetsboek. Samen maken we mooie dingen. Als oefening. En om de ziel niet te verliezen van datgene wat we eigenlijk moeten doen in het leven.

Joanne Zwart is te volgen op https://www.instagram.com/joanne_zwart/

Het boek LAZARUS STAAT OP, RIKKO #1 is verkrijgbaar bij de betere boekhandel en hier op bol.com

---