Purdy, Shirley - BM - Rod Pattenden

Shirley Purdy: Ngambuny vaart ten hemel   

 God aanraken is de aarde aanraken 

door Rod Pattenden 

Binnen de christelijke traditie ontvouwt zich een stroming die onze ogen zorgvuldiger doet kijken naar de aarde en onze materiële levens voor tekenen van Gods genade. In plaats van God alleen in de hemel te zien, wordt Gods aanwezigheid ervaren in de dingen die we dagelijks aanraken. De Australische inheemse kunstenares Shirley Purdie put uit haar eigen culturele traditie als zij de aanwezigheid van God in de aardbodem situeert. Ze schildert letterlijk met aarde. Ze zoekt okerkleuren op het land waarvoor zij zorg draagt en vermengt ze met lijm op haar warme en kleurige doeken. Dit is de huid van haar land, de tastbare structuur van de grond waarover haar voeten lopen. Dit contact door middel van aanraking is de manier waarop de Aboriginals hun land lezen om sporen van hun geschiedenis te vinden. Ze zoeken zo ook de verbinding met de omgeving die aan hun zorg is toevertrouwd. 

Dit zien we terug in het werk Ngambuny vaart ten hemel, dat de hemelvaart van Jezus (Ngambuny) in het landschap van de Australische Bungle Bungle bergen plaatst, terwijl een liefhebbende Maria toekijkt. Het is vooral opvallend dat het locale landschap de plaats is waar het goddelijke verhaal zich afspeelt. Europese ogen kijken bij de hemelvaart als van nature naar boven, daar Jezus langs die weg naar de hemel opstijgt, omgeven door wollige wolkjes en een zachtroze lucht. Hier is de ruimte van de hemelvaart daarentegen zwart, als een donkere huid, als spleten in een rots, als een holte open om te ontvangen. Zulke lege ruimtes komen op het werk van Purdie voor als plekken waar mensen diepe dromen krijgen, als drinkplaatsen die het leven voeden of, in dit geval, als de plaats waar het land de Geest van de terugkerende Christus in zich opneemt. 

In de cultuur van de Aboriginals is zwart de kleur van de huid, van verbinding en aanraking. Zwart roept bij hen geen associaties op met angst, duisternis of zonde. Als er ergens heiligheid te vinden is, dan is dat voor hen in een lege holte in de aarde. Deze heilige plaats is hier weergegeven op een manier die de intimiteit van de lijfelijke aanraking in gedachten roept. Het meest opmerkelijk is dat Ngambuny, de Christusfiguur, niet opstijgt naar de hemel, maar terugkeert in het land waar God als Schepper Geest woont. Christus gaat niet naar een God in de hemel, ver verwijderd van het menselijke leven. Christus leeft daarentegen in de aarde. Voor de Aboriginals is het vreemd dat de hemel in de lucht zou zijn. Hun cultuur kent geen hemel en hel. Ze geloven dat bij hun dood hun geest teruggaat naar hun thuisland, hun beloofde land, hun hemel. 

Christus leeft! Je hoeft alleen maar je schoenen en sokken uit te trekken en contact met de grond te maken. Dit heeft belangrijke gevolgen voor ons gevoel van verbinding niet alleen met god maar ook met de aarde. Het roept ook vragen op over hoe God werkt op aarde en in de wereld van de materiële dingen. Het is duidelijk dat het respect van de Aboriginals voor hun heilige land door de 19e-eeuwse zendelingen werd gewantrouwd als een vorm van animisme en omgevormd werd tot een blik op de hemel. Deze culturele achterdocht leidde tot de vernietiging van afbeeldingen en kunstwerken, daar men niet kon geloven dat ze een krachtige en gezonde spiritualiteit konden bevatten. Shirley Purdie nodigt ons echter in haar rijke en zintuiglijke verbeelding van Jezus’ hemelvaart uit om de aarde aan te raken en God te zien.  

******* 

Shirley Purdie: Ngambuny vaart ten hemel, 2013, natuurlijk oker op doek, 60 x 80 cm, private collection. Gebruikt met toestemming van de kunstenares en het Warmun Art Centre. 

Shirley Purdie (1948) is een van de oudere kunstenaars in de Warmun Community in de noordwesthoek van Australië. Met haar voeten in de traditionele cultuur van de Aboriginals probeert ze het verhaal van het christendom te verstaan. Haar werk is opgenomen in belangrijke collecties in Australië en in 2007 won ze de prestigieuze Blake Art Prize, die de verbinding zoekt tussen spiritualiteit, religie en hedendaagse kunst. Voor meer over het Warmun Art Centre zie http://warmunart.com.au. 

Rod Pattenden is dominee en kunsthistoricus. Hij heeft veel geschreven over spiritualiteit en hedendaagse kunst en over kunst en gerechtigheid. Hij is voorzitter van de Blake Society, die de jaarlijkse Blake Prize uitreikt. Hij is dominee van de Adamstown Uniting Church in Newcastle, Australië. Voor meer, zie www.rodpattenden.id.au. 

ArtWay beeldmeditatie 10 augustus 2014