Grimm, Erica - BM - José Verheule

Erica Grimm: Lifeboat

Een dunne huid

door José Verheule

Het bootje hing boven de kerkbanken in de Waalse kerk in Amsterdam. Het was in de week voor Pasen en hoog in de lucht waren vijf ‘levensbootjes’ opgehangen als een moderne kruiswegstatie. Een kunstwerk van de Canadese kunstenaar Erica Grimm. Van takken, dierenhuid en diepzeekaarten maakte ze ‘zoutwaterhuidbootjes’, die de kwetsbaarheid van het leven in de zee verbeelden, als ook van ons leven. En ik stond onder het bootje met de dunste huid: niet meer dan een open geraamte van takken. Je kunt er dwars doorheen kijken. Zo kwetsbaar en volstrekt niet zeewaardig. Alle water laat het door. Het zou waanzin zijn daarmee het water op te gaan.

Het deed me denken aan de kansloze actie van Petrus, die toen hij Jezus als een geestverschijning over het stormachtige water zag lopen, datzelfde probeerde (Mt 14:22-33). In dat verhaal heeft Jezus zijn discipelen vooruitgestuurd naar de overkant van het meer van Galilea, terwijl hij zelf de berg opgaat om met God alleen te zijn. Het wordt een zware nacht voor de discipelen, want de wind is tegen en de golven zijn hoog: troubled waters, woelige baren, zoals de tentoonstelling van kruiswegstaties in Amsterdam heette.

En dan zien ze opeens tot hun schrik een lichtende geestverschijning over de golven naar hen toekomen. ‘Ik ben het, wees niet bang!’, roept Jezus hun toe. ‘Ik ben het.’ ‘Ik ben er.’ Jezus gebruikt hier de naam van God, in wiens naam hij komt.

Voordat hij over de golven naar hen toekwam is hij lang alleen met God geweest boven op de berg. Net als eens Mozes, van wie verteld wordt dat het licht van God nog van zijn gezicht straalde toen hij weer beneden kwam. Hij was zo dicht bij God gekomen dat hij doorzichtig was geworden tot op God.

Doorzichtig tot op God, dat is Jezus hier ook. En dat maakt dat Petrus zich zó naar hem toegetrokken voelt dat hij zijn enige houvast, het scheepje, durft los te laten en overboord stapt op de donkere zee waarover de wind huilt. Al gauw overstemt het gieren van de wind de vertrouwde stem van Jezus in zijn hoofd, de moed ontzinkt hem en daarmee voelt hij zichzelf wegzinken. ‘Here, red mij!’ is al wat hij nog kan roepen.

Hoe herkenbaar is dit beeld voor mijn eigen leven. Ik kan me aardig veilig voelen in mijn kleine dagelijkse bestaan, mijn scheepje, met vertrouwde mensen om me heen en relatieve zekerheden. Maar als ik even verder kijk, dan besef ik dat mijn leven niet meer is dan dat wankele open bootje boven mijn hoofd op de grote oceaan van het leven: een gemakkelijke prooi van wind en golven. En dan voel ik dezelfde twijfel als Petrus. Maakt mij dat een ‘kleingelovige’, zoals Jezus Petrus noemt als hij hem bij de hand grijpt?

Hoe zit dat dan met Jezus zelf? Hij heeft toch ook twijfel gekend? Zoals toen hij voor zijn arrestatie in de hof van Getsemané worstelde met zijn lijdensweg en bloed zweette. En aan het kruis toen hij vertwijfeld schreeuwde naar God: ‘Waarom hebt U mij verlaten?!’ Juist daarin zie je dat Jezus mens was zoals wij. Als in het leven de wind te veel tegen is en de golven te hoog, dan is een mens daar lang niet altijd tegenop gewassen. En dat maakt dat we allemaal op z’n tijd twijfelen of we het gaan redden. Kleingelovig zijn in dit leven vind ik eerlijk gezegd al dapper.

Terwijl ik daar stond viel het zonlicht door het kerkraam op het open bootje en vulde het met licht. Tegen een gesloten wand was het licht teruggekaatst en nu vulde het licht de openingen, maakte het bootje heel en zo zweefde daar voor mijn ogen een stralend lichtscheepje. Kunnen zó de meest kwetsbare mensen ook het meest doorschijnend zijn tot op het licht van God?

Zoals Jezus zelf, worstelend met het lijden in de hof van Getsemané en aan het kruis. En Petrus buiten de boot, in de storm op de donkere golven. Want Petrus heeft toch maar die eerste stap gezet op het water! En het kleine geloof van Petrus is genoeg om de uitgestoken hand van Jezus te pakken en in het licht van God te stappen dat Jezus uitstraalt. ‘En toen zij de boot instapten ging de wind liggen.’ ‘Zij’ – wat eerder alleen over Jezus gezegd wordt, dat hij macht heeft over wind en golven, wordt nu ook op Petrus betrokken. Zo kan het licht van God een klein geloof vullen en dragen net als het zonlicht dat open scheepje in de Waalse kerk.

*******

Erica Grimm in samenwerking met Tracie Stewart en Sheinagh Anderson: Lifeboat, onderdeel van Salt Water Skin Boats, 2018, takken van wilg, kornoelje, vijg en ceder, kaasdoek, dierenhuid en darmen, diepzeekaarten, wetenschappelijk formules, was, earbuds en LED-lampen.

Locatie: Waalse Kerk, Walenpleintje 159. De middeleeuwse Paulusbroederkerk werd in 1578 ter beschikking gesteld aan de Franstalige protestantse vluchtelingen uit de Zuidelijke Nederlanden en Frankrijk en heette voortaan de Waalse Kerk, de Eglise Wallonne. De kerk is nog steeds in gebruik als kerk en staat daarnaast bekend als een sfeervol concertpodium met een geweldige akoestiek en een prachtig Müllerorgel. 

Erica Grimm is een Canadese kunstenaar en professor aan de School of the Arts, Media and Culture van Trinity Western University in Langley B.C. www.ericagrimm.com

José Verheule is theoloog. Ze is met vervroegd emeritaat na als predikant werkzaam te zijn geweest in de PKN in Zaanstad. Ze leidt kerkdiensten in een verzorgingshuis en geeft Nederlandse les aan vluchtelingen.

ArtWay beeldmeditatie 4 augustus 2019