ArtWay

Kunstenaars openen onze ogen voor rijkdom en betekenis. Sandra Bowden

Kerk en kunst

Wat voor God? Judge Man van John Muafangejo

Woord en beeld bijbelstudie – Wat voor God? Judge Man door John Ndevasia Muafangejo

Doelgroep Geschikt voor kringen of persoonlijke overdenking
John Ndevasia Muafangejo is geboren in 1943 in Etunda lo Nghadi in Ovamboland in Namibië. Hij ging naar een door de zending opgerichte school en studeerde vervolgens van 1967-1969 aan het Art Centre in Rorke’s Drift Mission Station in Zuid-Afrika. Hij had een diep christelijk geloof en beeldde vaak bijbelse thema’s uit. Ook ging zijn werk dikwijls over onrechtvaardigheid en lijden. In 1988 stierf hij vlak na de opening van een prestigieuze tentoonstelling in het Royal Festival Centre in London plotseling aan een hartaanval. Tot op de dag van vandaag is hij Namibië’s meest bekende kunstenaar.
Judge Man (Oordeel man), 1969, is een linoneumdruk van 28 x 20 cm, afgedrukt met zwarte inkt op krantenpapier. Muafangejo geeft het onderwerp van deze prent weer op krachtige, geheimzinnige en aangrijpende wijze. We vragen ons af wie deze rechter is en worden erdoor aangezet om na te denken over rechtvaardigheid en ook over onze eigen natuur die zo gauw vervalt in het oordelen van anderen.
Doel Het doel van deze studie is om ons hart te onderzoeken en na te denken over het beeld van God dat we door onze acties, woorden en houding weerspiegelen naar de mensen met wie we in contact komen. Hebben we ertoe bijgedragen dat mensen zich afkeerden van het geloof, omdat we heimelijk geloven in een strenge God van wraak die bij de minste geringste overtreding klaar staat om een oordeel over ons te vellen? Geloven we werkelijk dat Jezus eens en voor altijd voor al onze zonden en die van alle anderen is gestorven? We zullen een aantal bijbelpassages bestuderen die ons laten zien hoe God wil dat we zijn als we vernieuwd worden door zijn Geest. Misschien zal Muafangejo’s angstaanjagende beeld zich in ons geheugen griffen en ons eraan helpen herinneren hoe we niet moeten zijn.
Opzet Bekijk eerst Muafangejo’s linoneumdruk. Neem alle elementen waaruit het beeld is samengesteld goed in u op. Wat zouden ze betekenen? Wat zou de kunstenaar willen overbrengen over de persoon die hij afbeeldt? Is het een echte persoon of spruit hij voort uit de verbeelding van de kunstenaar? Denk na over de kunstenaar en zijn achtergrond; hij was een zwarte man die in een land woonde waar de wetten die zijn leven beheersten niet rechtvaardig waren, zelfs al liet de zittende regering zich erop voorstaan christelijk te zijn.
Wissel vrijelijk van gedachten. Onze interpretatie is een onderdeel van het creatieve proces. Ieders inzicht is hierbij van waarde. De passages in blauw kunnen gelezen worden zodra ieder zijn zegje heeft gedaan en kunnen verder gebruikt worden om de discussie op gang te houden.
Lees vervolgens de aangegeven bijbelteksten en ga na wat die aan de gedachtewisseling toevoegen. Het kan nuttig zijn om een concordantie bij de hand te hebben, mocht iemand een bijbeltekst willen opzoeken die tijdens de discussie opkomt.
Bekijk Judge Man van John Muafangejo Projecteer indien mogelijk het schilderij op een groot scherm, een computer- of televisiescherm. Of bekijk het schilderij in een boek.
Wat zie je?
Wat voor gevoel roept het werk bij je op?
Trek een paar minuten uit om in stilte naar de afbeelding te kijken. Begin niet meteen met de bespreking. 
  
Het grote hoofd en de stevige schouders van de man beslaan het grootste gedeelte van de bovenste helft van het beeldoppervlak, dat halverwege horizontaal gekruist wordt door een arm en twee handen die de bladzijden vasthouden van het boek dat de onderste helft van de afbeelding in beslag neemt. Een omlijsting dient om de persoon stevig op zijn plek te houden, recht tegenover de beschouwer, waardoor de man confronterend op ons afkomt. Er is geen ruimte rond, achter of voor de persoon. Twee vreemde symbolen, samengesteld uit drie elkaar doorkruisende cirkels, vullen de ruimte aan weerszijden van het hoofd van de man. De kunstenaar heeft dunne lijnen gebruikt om de gelaatstrekken van de man weer te geven, maar zijn silhouet is met behulp van dikkere lijnen neergezet die straalsgewijs uitlopen, als zonnestralen (of als prikkeldraad). De compositie is bijna symmetrisch, hoewel de lijnen door het midden van het beeld ietwat golven, wat maakt dat de afbeelding vol dynamiek en beweging is.
 
Vergelijk Muafangejo’s beeld met een traditionele icoon van Christus Pantocrator (Christus als heerser en rechter van de wereld). Wat zijn de overeenkomsten en verschillen? Is het mogelijk dat de kunstenaar een 20e-eeuwse versie van Christus de Rechter heeft willen scheppen of laat hij slechts menselijke rechtsuitoefening zien?
Muafangejo heeft een persoon neergezet die autoriteit uitstraalt – een rechter – streng kijkend en erg onvriendelijk. Hij doorzoekt de bladzijden van een enorm boek. Je kunt de bladzijden bijna horen ritselen. Waar hij ook naar op zoek mag zijn, het lijkt onwaarschijnlijk dat zijn zoektocht zal uitmonden in genade. Niet met zulke boze ogen en zo’n onheilspellend frons! Zal het zo voelen voor de mensen wier namen niet in het boek des levens van het Lam staan opgetekend als de dag des oordeels komt?
Laten we nu de Bijbel openen
1) Psalm 75:5-11 Geeft dit bijbelgedeelte u een ongemakkelijk gevoel? Of krijgt u een goed gevoel bij de gedachte dat ‘God de een vernedert en de ander verheft’. Denkt u aan iemand in het bijzonder als u leest dat God de trots van de zondaar zal breken?
2) Lucas 13: 2-5 Als u hoort dat er iets slechts met iemand is gebeurd, vraagt u zich dan wel eens af of die persoon dat misschien wel heeft verdiend? Brengt u het idee van straf ooit in verband met de dingen die u overkomen?
3) Matteüs 7:1-5 We maskeren onze veroordelende mening soms als bezorgdheid voor anderen. We kijken hen streng en kritisch aan en zeggen: ‘Ik probeer je alleen maar te helpen. Ik ben pas echt je vriend(in), want ik vertel je je fouten.’ Welke balk in ons oog weerhoudt ons ervan om anderen echt te helpen? Hoe moeten we zijn om anderen echt te kunnen helpen? Hoe zouden we naar hen moeten kijken? Hoe verschillen de liefhebbende ogen van een moeder bij voorbeeld van Judge Man’s indringende blik?
4) Romeinen 14:1-4 en vers 10 en 13 Er wordt wel eens gezegd dat het leger van Christus het enige leger ter wereld is dat zijn eigen gewonden en doden vertrapt. Wat vindt u ervan dat zoveel christenen gewond zijn door de kerk en medechristenen?
5) Matteüs 28:18-20 en 1 Korintiërs 4:5 Wat vertellen deze bijbelgedeelten ons over rechtvaardigheid? Wat is onze taak?
6) Jesaja 42:1-4 Deze profetische passage gaat over Jezus, de dienaar van God. Wat zegt deze tekst over zijn manier om rechtvaardigheid te verspreiden en over hoe we een beeld van hem kunnen zijn in onze meningen, woorden en daden?
 
Ten slotte Bekijk Judge Man nogmaals. Wat is het beeld van God dat je aan de wereld wil laten zien door je meningen en daden?
 
Deze studie is voorbereid door Erna Buber-deVilliers. Erna is een gepensioneerde kunstdocente. Leer haar kennen via haar website of op Facebook.