Rolf OP, S. Claire - BM - Matthia Langone

S. Claire Rolf OP: De pijl 

De pijl

door Matthia Langone 

De pijl, een klein werkje van 16 x 32 cm, hangt op een onopvallende plek in een kloosterhal. Op het eerste gezicht lijkt het een simpele snel getekende schets, maar onder de eenvoud gaat een weloverwogen opbouw van lijnen en penseelwerk schuil. De tekening is gemaakt met zwarte inkt op papier. 

Het werk is zo ingelijst dat de betekenis ervan wordt versterkt. De man strekt zich zo ver mogelijk uit. Als zijn voeten nog verder overeind zouden komen, zou hij omvallen. Zijn vingers rekken zich helemaal uit tot dichtbij de rand van de lijst, alsof hij verlangt naar dingen die boven de beperkingen van tijd en ruimte uitgaan. De man lijkt weg te willen vliegen, omhoog, om daar middenin de roos doel te treffen. 

Wie is deze monnik met zijn hoofd in zijn nek en gezicht naar het licht gekeerd? Het is een afbeelding van Dominicus in gebed. Maar het is niet zomaar een gebed. Het is de zevende gebedshouding uit een lijst van negen manieren om te bidden die Dominicus met regelmaat in acht nam. De negen gebedshoudingen werden in 1278 beschreven en in illustraties weergegeven. Dit werk is sindsdien een Dominicaanse geestelijke klassieker. Over de zevende gebedshouding staat er het volgende in:  

  ‘Als hij bad, strekte hij zich vaak uit naar de hemel als een pijl, die van een strakgespannen boog recht omhoog de lucht in is geschoten. Hij stond met zijn handen samengevoegd boven zijn hoofd, soms ook hield hij ze een eindje uit elkaar alsof hij op het punt stond iets van boven te ontvangen. De pijl, de zevende gebedshouding, was niet een positie waarin hij lang bleef staan.’ 

We weten niet wie het bovenstaande geschreven heeft. De auteur lijkt me een welwillende observator van de geestelijke leider, daar de beschrijving en illustraties een vriendelijke, nieuwsgierige sleutelgatstijl bezigen. De auteur/illustrator heeft ons een duidelijke beschrijving gegeven, die tot op de dag van vandaag inspireert tot navolging. Uit de negen gebedshoudingen kan men afleiden dat Dominicus er zeker oog voor had dat onze lichaamshouding ons bidden al of niet kan bevorderen en dat elk van de negen houdingen ons aanzet tot een andere vorm van gebed. 

Dominicus moedigde zijn broeders aan om op eenzelfde manier te bidden. Hij herhaalde tijdens zijn gebeden vaak regels uit de Psalmen of Profeten als ‘Hoor mijn smeekbede als ik u om hulp roep, als ik mijn handen ophef naar het hart van uw heiligdom’ (Psalm 28:2) en ‘Laat mijn gebed voor u zijn als een reukwerk’ (Psalm 141:1). 

Laten we nu weer naar De pijl terugkeren en de figuur nogmaals van top tot teen in ons opnemen. Het is duidelijk dat de tekening ons geen afstandelijke weergave biedt van Dominicus in gebed. Het werk zal ons eerder door zijn intensiteit naar binnen gezogen hebben. 

Kortom, de illustratie van de 13e-eeuwse anonieme kunstenaar laat ons de buitenkant zien van een manier van bidden die we zouden kunnen imiteren. De 21e-eeuwse kunstenares S. Claire Rolf OP heeft hem echter doorvoeld met haar hart, zodat ze de ervaring van de binnenkant van deze gebedshouding doorgeeft van hart tot hart.  

******* 

S. Claire Rolf OP: The Arrow, 2008, 40 x 80 cm, zwarte inkt op papier. Queen of Peace Monastery, GaribaldiHighlands, Squamish, B.C.,Canada. 

Sister Claire Rolf OP is de priores van het Queen of Peace klooster in Squamish B.C., Canada. Hiervoor was zij priores van het Dominicaanse vrouwenklooster in Prouilhe in Frankrijk, dat Dominicus stichtte in 1206. In 2007 keerde ze naar haar vaderland terug om het Queen of Peace klooster nabij Vancouver te helpen opzetten. Zuster Claire volgde geen kunstopleiding. Haar gebedsdagboeken staan echter vol met eenvoudige potloodschetsen, inkttekeningen en aquarellen. Contemplatie – ofwel zien en overwegen met liefde – probeert het mysterie te ontwaren. In dit gebied voorbij woorden vormt haar kunst een uit het oneindige voortvloeiende eindige expressie. Beïnvloed door het Canadese impressionisme, de Romaanse beeldhouwkunst en de meer moderne kunst van Matisse en Arcabas maakte Zuster Claire sculpturen in klei en hout, schilderijen en inkttekeningen, die hun weg vonden naar kloosters en huizen in Europa en Canada. Voor meer over het Queen of Peace klooster, zie www.dominicannunsbc.ca/Queen_of_Peace/Queen_of_Peace__.html. 

Dr. Matthia Langone is een spreker en maker van iconen. Een onverwachtse ontmoeting met enkele van de mooiste en beroemdste Russische iconen in de kathedralen van het Kremlin in Moskou leidde tot een zoektocht naar het wezen van de icoon. Ze studeerde vervolgens aan de Prosopon School of Iconology, de Vancouver Academy of Art and en de Angel Art Academy in Florence. Ze studeerde ook onder de Russische meestericonograaf Vladislav Andrejev. Geïnspireerd door zijn onderwijs deed Matthia Langone research naar zijn ‘liturgische methode’ voor haar studie aan Regent College in Vancouver. Haar eigen iconen zijn tentoongesteld in Canada, Portugal en Rome. Ze ontwierp cursussen in iconografie voor het hoger onderwijs en geeft hierover ook lezingen en workshops. Ze woont in Vancouver, B.C., Canada. Zie www.wayoftheicon.com. 

ArtWay beeldmeditatie 3 november 2013