Gogh, Vincent van - Aniko Ouweneel

Brief aan Vincent van Gogh

door Aniko Ouweneel-Tóth  

Beste Vincent,

Je werk blijft miljoenen inspireren. Maar wat een strijd heb jij geleverd als miskend kunstenaar die zelfs voor gek werd verklaard. Hoe hield je het vol? Wat was jouw geheim? Ik neem de vrijmoedigheid om zo vanuit de verte en vanuit je eigen werk en brieven een antwoord te formuleren.

Ligt het misschien in je waarachtigheid, in jouw strijd en oprechte, eerlijke zoektocht? Je leefde wat je vond en schilderde wat je leefde. Zoiets levert niet per se een volmaakt en voorbeeldig mens op. Het kan de mens in kwestie zelfs opbreken. Maar bij jou zien wij deze levensweg – geënt op de Levengever – wel degelijk leiden tot een bijzonder levenswerk. 

Het was jouw vurige verlangen om God en mens met heel je leven lief te hebben. Eerst hoopte je als evangelist de allerarmsten te bemoedigen en hun verlichting en een hoopvolle toekomst aan te reiken. Maar jouw lot lag ergens anders. Je schreef aan je vriend Emile Bernard, dat het evangelie net zo goed in schilderwerken kon worden gedeeld. 

Hoe deed je dat? 

Door te blijven zoeken naar de zin en bron van al wat leeft, naar de bron van liefde. Door te durven vallen en opstaan, ondergaan en experimenteren... en soms het genoegen te smaken van een kruimeltje waarheid. Zo smolten geloof en kunst samen tot jouw bijzondere levenskunst. En zo kon je in een brief aan je broer Theo schrijven:

“Ik ben altijd geneigd te geloven dat de beste manier om God te kennen is veel lief te hebben. Heb die vriend lief, die persoon, dat ding, wat dan ook, en je zult op het rechte pad zijn dat tot diepere kennis leidt… Maar je moet liefhebben met een intense, serieuze en intieme sympathie, met een wil, met intelligentie, en blijven zoeken om nog dieper te kennen, beter en meer. Dat leidt tot God, dat leidt tot onwankelbaar geloof.” 

Mensen van alle tijden en culturen willen graag verrast worden door waarachtigheid, schoonheid, eenvoud en de grootsheid van het leven. Angstloos op kunnen gaan in het besef dat het leven een geschenk en een wonder is. Loslaten en omarmd worden door de liefde die alles omvat. 

En jij liet het ons zien, door jouw ogen en jouw eigenzinnige, met mathematische precisie ontwikkelde penseelstreken. Jouw gevecht om inspiratie en jouw verlangen om het ware, schone en goede op unieke wijze uit te drukken, heeft jou gemaakt tot degene die inmiddels talloos velen kon inspireren en veranderen. 

Zo te dienen was jou alles waard. Dank je wel daarvoor! 

*******

Vincent van Gogh: Sterrennacht boven de Rhône, 1888.

Anikó Ouweneel-Tóth is cultuurhistoricus en kunstadviseur. Ze is gespecialiseerd in hedendaagse christelijke kunst. Samen met Marleen Hengelaar-Rookmaaker stelde zij het Handboek voor kunst in de kerk (Buijten & Schipperheijn 2015) samen. 

Deze brief verscheen allereerst in De Nieuwe Koers, juli 2015.