ARTWAY WEBSITE – We zijn onlangs overgegaan op de nieuwe website, die nu tevoorschijn komt als je www.artway.eu intikt. We beginnen nu echt te vorderen met het bijwerken van de site, vooral dankzij de actieve medewerking van Henk Snetselaar. Nog een paar weken en dan is de nieuwe mooier en toegankelijker dan de oude website! De oude website is in deze periode van transitie nog te bereiken via www.artwaynl.nl.  

NIEUW OP ARTWAY – Voor Allerheiligen en Allerzielen,  1 november, A en C jaar: Alfred Stevens: Consolation (Troost), door Leo Oosterom. ‘Consolation, troost, heet dit schilderij van de Belgische schilder Alfred Stevens. Dat is een vreemde titel, want als je ernaar kijkt zie je vooral ingetogen verdriet. De vrouw in het midden, gekleed in het zwart, rouwt. Ze verbergt haar gezicht. Twee andere vrouwen zijn bij haar, een in het zwart en een in het wit tegen een gouden achtergrond. Er wordt niet gesproken, geen goedkope woorden van troost. De blikken zijn neerge­slagen, geen overhaaste pogingen om de ander op te monteren.’ Lees meer  

NIEUW OP ARTWAY – Voor A jaar, Vierde zondag van Advent: Broeder Joseph Belling OSB: Jozef de horende, door Zuster Laetitia Aarnink. ‘Over Jozef weten wij niet zoveel, maar wat mij treft in de verhalen van Matteüs is de rol van de engel. Op cruciale momenten in het leven van Jozef is daar een engel van de Heer. Als Jozef erover denkt om van Maria te scheiden, omdat hij ziet dat zij in verwachting is, verschijnt hem in een droom een engel van de Heer die zegt: ‘Jozef, zoon van David, wees niet bevreesd.’ Lees meer 

CATHARIJNECONVENT UTRECHT: IN THE NAME OF LOVE – t/m 1 maart 2026. De liefde schittert in Museum Catharijneconvent! Maak een kleurrijke reis langs de vele gezichten van de liefde in de collectie van het museum. Van vurige passie en naastenliefde tot spirituele toewijding en schaduwzijdes van liefde zoals haat en verdriet. Oude, moderne en hedendaagse kunstwerken komen op een verrassende wijze samen. Lees meer 

INSTAPRONDLEIDING IN THE NAME OF LOVE – 15 en 28 november,| 12 en 27 december, 13.30 – 14.30 uur, Catharijneconvent Utrecht. Tijdens de gratis instaprondleidingen vertelt een ervaren gids je alles over de tentoonstelling In the Name of Love. Een ideale manier om meer te weten te komen over de getoonde werken. Aanmelden kan bij de kassa op de dag zelf, hierbij geldt VOL=VOL. RESERVEER NU 

ICONEN, WIERROOK EN VERWONDERING. KENNISMAKEN MET ORTHODOXE TRADITIES – 13 november 2025 19 - 21u, PARCUM, Leuven. Op 13 november kleurt de abdij goud en vult de lucht zich met wierrook. PARCUM organiseert een avond om kennis te maken met de orthodoxe tradities vol met lezingen, muziek en versnaperingen. Altijd al benieuwd geweest naar deze eeuwenoude tradities? Dan is dit jouw kans. Kom luisteren en verwonder je. Geen voorkennis nodig – enkel een beetje nieuwsgierigheid. Iedereen welkom! Schrijf je hier in  

OPEN CALL TENTOONSTELLING TOREN VAN BABEL – Het Bijbels Museum en Stedelijk Museum Breda kondigen met trots de Open Call aan voor de tentoonstelling Toren van Babel, een inspirerende en actuele kunstmanifestatie die zich verdiept in de kracht en complexiteit van taal. Kunstenaars uit heel Nederland worden uitgenodigd om tussen 1 november - 14 december 2025 werk in te sturen dat reflecteert op de mythe van de toren van Babel en de rol en betekenis van taal in onze samenleving. Een selectie van minimaal 20 kunstwerken zal te zien zijn in Stedelijk Museum Breda vanaf november 2026. Zowel traditionele als innovatieve kunstvormen zijn welkom. De organisatoren hopen op hedendaagse interpretaties van de oude mythe: werk dat ingaat op de manier waarop taal samenbrengt of juist afstand schept, op meerstemmigheid, polarisatie en de rol van technologie in communicatie. Voor meer informatie over de open call, deelnamevoorwaarden en het volledige programma, bezoek onze websites www.bijbelsmuseum.nl / www.stedelijkmuseumbreda.nl  

KATHARINA VON BORA IN AMSTERDAM –  t/m 25 januari 2026, Luther Museum Amsterdam, Nieuwe Keizersgracht 570: tentoonstelling De vele gezichten van Katharina. Vijfhonderd jaar na haar historische huwelijk met Maarten Luther duikt de tentoonstelling in het veelzijdige verhaal van Katharina von Bora (1499-1552): de vrouw die eeuwenlang vooral ‘de vrouw van’ werd genoemd, maar zoveel meer was. In de tentoonstelling ontdek je hoe het beeld van Katharina door de eeuwen heen is veranderd, ook in Nederland. Je ziet schilderijen, boeken en documenten, maar ook van hedendaagse media zoals film, televisie en een speciale kunstopdracht. Zo verbinden we de geschiedenis met de vragen van nu. De vele gezichten van Katharina is een tentoonstelling over 500 jaar herinterpretatie. Een tentoonstelling over macht, projectie –en de vrouw die de geschiedenis uitdaagde. Lees meer 

24 BEELDMEDITATIES VOOR ADVENT – Christian Weber, Advent – 24 Kunstwerke zur Bibel aus aller Welt. Basel: Mission 21, 2025. 24 bijbelteksten voor de adventstijd en 24 kunstwerken van over de hele wereld nemen ons mee op een intercontinentale reis van Argentinië naar Zimbabwe, van Haïti naar Japan. Korte achtergrondinformatie vertelt over de vaak verrassende of dramatische totstandkoming van de kunstwerken en geeft suggesties voor de interpretatie van beelden en teksten. Een adventskalender met eye-openers voor onbekende werelden en voor een hoop die groter is dan onze mogelijkheden en verwachtingen. Voor gebruik in een groep of in de klas of kerkdienst kunnen de kunstwerken online worden gedownload. 128 pagina's. Lees meer en bestel 

KUNSTHISTORICUS GRAHAM BIRTWISTLE OVERLEDEN – Op 6 oktober overleed Graham Birtwistle. Hij studeerde kunstgeschiedenis aan Manchester University en aan de Vrije Universiteit Amsterdam, waar hij in 1986 promoveerde. Van 1971 tot 2004 doceerde hij kunstgeschiedenis van de nieuwste tijd aan de Vrije Universiteit. Graham Birtwistle publiceerde de volgende boeken: Asger Jorn - 1914-1973 (1994), Living art (1986), Corneille, het complete grafische werk 1948-1975 en Alan Davie. 

CHARLIE MACKESY IN AMSTERDAM – 18 november, 19.30 – 21.00 uur, Theater Amsterdam, Danzigerkade 5. Voertaal: Engels. Tickets: € 45,-. Charlie Mackesy brengt zijn ontroerende wijsheid naar Nederland! Beleef een unieke avond met live tekenen (door hem en jou!), prachtige verhalen en een gesprek met het publiek over liefde, creativiteit, fouten maken en meer. Tijdens deze bijzondere avond in Amsterdam op 18 november brengt Charlie Mackesy zijn geliefde personages tot leven en vertelt hij over de ervaringen en inzichten die zijn kijk op de wereld hebben gevormd. Terwijl hij zijn ideeën deelt, tekent hij live mee en helpt hij het publiek om uiteindelijk hetzelfde te doen. Dit event is voor iedereen die geraakt werd door De jongen, de mol, de vos en het paard en zich verder wil onderdompelen in die wereld. Het is voor wie herinnerd wil worden aan de liefde en vriendelijkheid die aanwezig is en die creativiteit wil laten opbloeien. Het event is gericht op volwassenen. Bestel tickets 

NIEUW BOEK VAN CHARLES MACKESY – Een nieuw verhaal over hoop, vriendschap en vertrouwen. In Onthoud dit altijd dwalen Charlie Mackesy’s vier onwaarschijnlijke vrienden opnieuw door de wildernis. Ze hebben geen idee waar ze heen gaan of waar ze naar op zoek zijn. Wat ze wel weten, is dat het leven moeilijk kan zijn, maar dat ze van elkaar houden. En dat taartjes vaak het antwoord zijn. Kan de jongen, wanneer de donkere wolken opdoemen, zich herinneren wat hij nodig heeft om de storm te doorstaan? 

VERHALEN VAN LICHT IN DE DOM – t/m 11 november, Domkerk Utrecht: expositie ‘Verhalen van Licht’. Ruggengraat van de expositie is een reeks lichtsculpturen uit de Sint Maarten Parade, gemaakt door groepen Utrechters op tal van locaties in de wijken van de stad, geïnspireerd door verhalen van wijkgenoten rond de vraag ‘wat heb je nodig om je THUIS te voelen’. De lichtsculpturen zijn dus letterlijk ‘verhalen van licht’. Ze worden omgeven door een serie aangrijpende portretten van Utrechters uit de achterban van de Armoedecoalitie, en een aantal prachtige replica’s van het Centraal Museum rond ‘THUIS in het verleden’. De Domkerk heette in vroeger tijd de Sint Maartenskathedraal. Er is dus geen betere locatie denkbaar voor deze expositie die de hele ‘Maand van het Delen’ vanaf 10 oktober (Wereld Dakloze Mensen Dag) tot en met 11 november (Sint Maarten) dagelijks gratis te bezoeken is tussen 11.00 en 16.00 u. 

MICHELANGELO IN HAARLEM – t/m 15 januari, Teylers Museum, Haarlem: De mannen van Michelangelo. Een nieuwe blik op het mannelijk lichaam in het werk en leven van Michelangelo. 550 jaar na zijn geboorte brengt Teylers Museum een eerbetoon aan een van de beroemdste kunstenaars uit de geschiedenis met een tentoonstelling over de fascinatie van Michelangelo Buonarroti (1475-1564) voor het mannelijk lichaam. Dat is een internationale primeur: nooit eerder werd een tentoonstelling volledig gewijd aan dit onderwerp. Ruim 20 tekeningen van Michelangelo uit de collectie van Teylers Museum worden aangevuld met unieke bruiklenen van over de hele wereld, waaronder het marmeren beeld 'Apollo-David'. Samen schijnen zij nieuw licht op de glorieuze hoofdrol die het mannenlichaam speelt in Michelangelo's kunst en leven. Lees meer 

PODCASTSERIE OVER MICHELANGELO – Naar aanleiding van de aanstaande tentoonstelling ‘De mannen van Michelangelo’ lanceert Teylers Museum in Haarlem de gelijknamige driedelige podcastserie, gratis te beluisteren op alle podcastplatforms. In de podcast duikt Dide Vonk via Florence en Haarlem in het leven en werk van Michelangelo om een antwoord te vinden op een van de meest mysterieuze vragen in de kunstgeschiedenis: waarom zien de vrouwen die Michelangelo afbeeldde er zo mannelijk uit? Meer lezen 

MYSTERIEUZE KUNSTENAAR IN LEIDEN – t/m 8 maart, Museum Lakenhal, Leiden: Meesterlijk Mysterie – Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot. Emotie, verstilling en melancholie. Fenomenaal geschilderd. Maar door wie? Dat weet niemand. In de tentoonstelling Meesterlijk Mysterie – Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot leer je deze anonieme tijdgenoot van Rembrandt kennen: Meester I.S. De intieme schilderijen zijn meesterlijk geschilderd, vol detail en psychologische diepgang. Ze worden getoond naast werk van tijdgenoten Rembrandt, Gerrit Dou en Jan Lievens. Ontdek het geheimzinnige verhaal van een groot kunstenaar, wiens naam onbekend bleef. Meer informatie 

WILMA VAN DEN TOP IN WIJCHEN – t/m 16 november exposeert Wilma van den Top haar werk in het kerkgebouw de Schakel in Wijchen. Het water met de weerspiegelingen is haar inspiratiebron. In haar werk zoekt zij naar verschillende gelaagdheden van het water die zich verhouden tot objecten, boten of bakens die zich in of op het water bevinden. De werkelijkheid boven het water wordt weerspiegeld op het wateroppervlak en tussen de rimpeling van het water door wordt de bodem zichtbaar. Zij is getroffen door het fenomeen dat water van zichzelf nauwelijks kleur heeft. Het neemt grotendeels de kleuren en de vormen aan van hetgeen zich boven, naast of onder het water bevindt. Dit zorgt voor ongekende mogelijkheden om te schilderen binnen dit thema en vrijuit te associëren. Aan de ene kant heeft water een reinigende functie. Aan de andere kant heeft het ook een vernietigende kracht. Haar geloof in een onzichtbare werkelijkheid is de basis voor haar beeldend werk. Op aarde zien we slechts ten dele. Of zoals Plato het noemde: we zien de schaduwen van het volmaakte hemelse. Het is een weerspiegeling, meer niet. De werkelijkheid is zoveel hoger, dieper, breder en kleurrijker. De expositie is te bezichtigen op zondagen van 12 oktober tot en met 16 november van 14.00 uur-16.00 uur. Op een ander moment op aanvraag: Margreet van der Meij/t 06-52172290, vandermeijmargreet@gmail.com.

CHASSIDISCHE LEGENDEN IN ELBURG – t/m 29 november, Museum Sjoel, Elburg: H.N. Werkman – Chassidische legenden en de kunst van het verzet. Meer info: https://www.sjoelelburg.nl 

OM DE TUIN GELEID IN DEN BOSCH – t/m 4 januari 2026, Noordbrabants Museum, Den Bosch: Om de tuin geleid met o.a. familie Brueghel en Lucas Cranach. Wat is waarheid? In de tentoonstelling Om de tuin geleid ontdek je dat misleiding en bedrog al eeuwenlang onderdeel zijn van ons leven. Je ziet hoe grote kunstenaars als de familie Brueghel en Lucas Cranach de Oude in de 16de en 17de eeuw al speelden met verleiding, list en schijn. Laat je verwonderen, in de tuin en in het museum. Koop alvast je ticket: https://www.hetnoordbrabantsmuseum.nl/bezoek/tentoonstellingen/om-de-tuin-geleid/ 

LUCY D’SOUZA IN HASSELT, BELGIË – t/m 20 december worden een 20-tal van de schilderijen van Lucy D'Souza tentoongesteld in het Pastoraal Centrum en Seminarie te Hasselt, België. Op zaterdag 18 oktober zal Lucy D'Souza aanwezig zijn op de opening tussen 17:00 en 18:30. De expo belicht het Zonnelied van Sint Franciscus, nu 800 jaar geleden geschreven. In 2018 werd het schilderij De Levensstroom van Lucy D'Souza, dat op de tentoonstelling aanwezig is, op ArtWay besproken. Meer info 

JACOBA VAN HEEMSKERCK EN MARIE TAK VAN POORTVLIET IN DEN HAAG – t/m 1 maart 2026 in Kunstmuseum Den Haag. Twintig jaar na haar herontdekking is Jacoba van Heemskerck (1876-1923) terug in het Kunstmuseum. Via het kubisme en het luminisme ontwikkelde zij zich tot een toonaangevende expressionist. Terwijl het kubisme de zichtbare werkelijkheid in geometrische vormen vertaalt, staat in het luminisme het licht centraal. De in felgekleurde, korte toetsen neergezette Twee Bomen is daarvan een mooi voorbeeld. Gaandeweg gaat Van Heemskerck over tot abstrahering van de waargenomen werkelijkheid. Anders dan Mondriaan, met wie zij in Domburg vaak samenwerkte, liet Heemskerck de realiteit nooit helemaal los. Beide vonden inspiratie in het theosofische- en antroposofische gedachtegoed van Rudolf Steiner, volgens wie alle religies teruggaan op één universele bron van wijsheid. Met praktische toepassing van deze kennis in onderwijs, geneeskunde en landbouw zoeken antroposofen naar verbinding tussen de spirituele en fysieke wereld. Vanuit deze levenshouding zoekt Jacoba naar expressie van de innerlijke wereld. Haar stijl wordt gekenmerkt door contrastrijk kleurgebruik. In haar composities plaatst zij felle door donkere contouren omkaderde kleurvlakken naast gedempte tinten.  Deze werkwijze is verwant aan de uitvoering van de gebrandschilderde ramen die zij in de vroege jaren twintig maakte. Tot heden werd Tak van Poortvliet voornamelijk als mecenas, promotor, inspiratiebron en levensgezellin van Van Heemskerck gepresenteerd. Nu wordt ook haar rol als muziekrecensent en publiciste belicht. Zij schreef artikelen over de antroposofische beweging en de door haar verzamelde kunstenaars. 

CHAGALL IN DOESBURG – t/m 21 juni 2026, Lalique Museum, Gasthuisstraat 1, Doesburg: Marc Chagall - De Kleurenpoëet. Marc Chagall (1887-1985), de Wit-Russische kunstenaar van ultra-orthodoxe Joodse komaf, verbleef het grootste deel van zijn leven in Frankrijk. In de tentoonstelling draait het vooral om het thema vrouwen, o.a. vrouwen in de Bijbel. Zijn kunstwerken kenmerken zich door een vrije fantasievolle en droomachtige expressie. Chagall mag met recht de grootste kleurenpoëet aller tijden genoemd worden. https://www.laliquemuseum.nl/nu-te-zien/tentoonstelling-marc-chagall/ 

HELMANTEL IN AMERIKA – VAN KOEIEN NAAR KUNST – t/m 27 december, Iconen Museum, Buiten Nieuwstraat 2, Kampen. Al emigreerden de familie Ritsema 28 jaar geleden naar de Verenigde Staten om daar een bloeiend agrarisch bedrijf op te bouwen, hun wortels liggen dezelfde Groningse klei als die van schilder Henk Helmantel. Toen ze afstand deden van een deel van hun bedrijf kwam er tijd voor kunst, voor het aanleggen van een fraaie collectie stillevens en kerkinterieurs, die nu te zien is in het Ikonenmuseum. https://www.ikonenmuseumkampen.nl/actueel/exposities/expositie/helmantel-in-amerika-van-koeien-naar-kunst 

DE RIJMELAARSE KAT – Rikkert Zuiderveld en Marius van Dokkum zijn twee creatievelingen die elkaar hebben gevonden in hun gedeelde liefde voor humor en verwondering over het alledaagse dat nooit écht gewoon is. Met veel plezier werkten ze samen. Het resultaat? Een vrolijk boek vol humor, fantasie en een vleugje ondeugendheid, waar kinderen én grote mensen hardop om moeten lachen. Want als twee meesters van verbeelding samenwerken, wordt lezen een feest! Uitgebracht door Art Revisited, lees meer en bestel 

NIEUW OP ARTWAY – Artikel ‘Ontdek Corita Kent’. Andy Warhol, maar dan vrouwelijk en religieus. Amerika is haar volop aan het herontdekken: Corita Kent, zuster en pop-art-kunstenares. Haar bekendheid stak de oceaan jammer genoeg (nog) niet over. Lees meer 

NIEUW OP ARTWAY – Artikel John Walford over De roeping van de christelijke kunsthistoricus. Strategische keuzes in een multiculturele context. ‘In de loop van mijn leven als kunsthistoricus heb ik het vaak gehad over de roeping van een kunstenaar die christen is, maar ik heb zelden aanleiding gehad om te spreken over de roeping van een christen-kunsthistoricus. Ik vermoed dat hier veel dezelfde principes van toepassing zijn. Zoals er veel manieren zijn om kunstenaar en christen te zijn, zo zijn er ook veel manieren om kunsthistoricus en christen te zijn. Er zijn alleen niet veel christelijke kunsthistorici en daarom doen we er goed aan strategisch te kiezen op welk soort kunstgeschiedenis we ons gaan toeleggen, met welke onderwerpen we aan de slag gaan en hoe we ons willen onderscheiden van seculiere kunsthistorici en voor welk publiek.’ Lees meer 

ESSAY VAN LIEKE WIJNIA – Voor het zomernummer van de Nederlandse Boekengids schreef ik een essay n.a.v. het mooie boek "The Other Side. A Journey into Women, Art and the Spirit World" (2023) van Jennifer Higgie. Ik betoog in dit essay dat de mens nooit niet behoefte heeft gehad aan het hogere, het transcendente, het betoverde. En dat sinds de moderniteit in het voorzien in deze behoefte de beeldende kunst een cruciale rol speelt. De tentoonstelling "Through Matter of Time" van Morena Bamberger, nu te zien in Stedelijk Museum Schiedam, is hier een sprekend voorbeeld van. Kom deze prachtige presentatie zelf bewonderen, en laat al je zintuigen aanspreken. Want ook daarin schuilt de betovering die het leven zo de moeite waard maakt. 

ABDIJ ROOSENBERG, BELGIË, INDIVIDUELE RONDLEIDING MET GIDS - iedere derde zondag van de maand, 14.30 u. https://www.herita.be/nl/events/individueel-bezoek-met-gids?utm_source=Abdij+Roosenberg 

LIEKE WIJNIA OVER TOENEMENDE RELIGIE IN KUNST – Het zomernummer van Metropolis M, tijdschrift over hedendaagse kunst, bevat een special over religie. Hiervoor schreef Lieke Wijnia een stuk over de voorzichtige acceptatie van religieuze kunst in het Nederland van nu. In deze tijden van sociale, politieke en maatschappelijke onzekerheid biedt religie (opnieuw) een veelzijdige bron voor kunstenaars om uit te putten. Dit is een ontwikkeling die sinds de eeuwwisseling steeds merkbaarder is. Voor dit artikel sprak Wijnia met Felipe van Laar over zijn sacrale architectonische installaties en Kenneth Aidoo deelde met haar hoe zijn geloof in zijn werk en leven aanwezig is. Ook komen o.a. de h3h Biënnale in Oosterhout en de tentoonstelling OMG. Reli Popart in Museum Krona voorbij. Van Felipe van Laar is dit jaar op Oerol nieuw werk te zien; van Kenneth Aidoo is een recente portretserie opgenomen in de collectie van Museum Catharijneconvent. De h3h biënnale opent eind juni en OMG Reli Popart is nu te zien in Uden. Het juni/juli nummer van Metropolis M is nu te koop in de boekhandel en online te bestellen. 

DE WAARDE VAN MYTHES – Artikel over waarom christenen mythes moeten lezen. Geloven in Narnia, Midden-aarde en het Feeënrijk. Leren mythes ons iets over de echte wereld? Bevatten ze waarheden over de menselijke conditie? Of zijn ze enkel onecht en fictief? C.S. Lewis, J.R.R. Tolkien en G.K. Chesterton verkenden in hun werk de kracht van de mythe. Ze schuwden hun eigen fantasieën niet én stelden zelfs dat de mythische blik dichterbij de waarheid komt dan het analytische, rationele discours. Bovendien waren ze alle drie christelijk geworteld. Lees in dit artikel van historicus Wouter Hofland hoe hij de waarde van sprookjes en mythes verkent, juist ook voor het christelijke verhaal. Lees meer 

THE INVISIBILITY OF RELIGION IN CONTEMPORARY ART – lees meer over The Invisibility of Religion in Contemporary Art, het nieuwe boek van Jonathan Anderson. Even naar beneden scrollen en dan kun je ook een podcast beluisteren.   

NIEUW OP ARTWAY: CRAIG ARTHOLOMEW OVER DE AMBACHTEN – Artikel De glorie van het alledaagse. Over de plaats van het ambacht. ‘De ambachten maken deel uit van het gewone, het alledaagse. Een definitie van wat het betekent om mens te zijn is dat we homo faber zijn, makers. We zien dit bij het eerste echtpaar, Adam en Eva, die in het grote park van Eden worden geplaatst om het te bewerken en bewaren. Een deel van het mens-zijn is het verantwoordelijk en in staat zijn om de verborgen mogelijkheden van de schepping te ontwikkelen, en dit omvat het ambacht. Genesis 4:20-22 getuigt van deze ontwikkeling en verwijst naar tenten, vee, muzikanten en metaalbewerkers. En ambachtslieden, vervuld met de Geest, spelen een cruciale rol bij het bouwen van Gods huis. Het ambacht, of we het erkennen of niet, speelt een centrale rol in ons leven.’ Lees meer 

CALVIN SEERVELD OVERLEDEN – Op 5 augustus overleed Calvin Seerveld, die als estheticus veel heeft betekend voor de reflectie over kunst en geloof. Pieter van Kampen schreef over hem: ‘Prof. Dr. Calvin Seerveld is al jaren­lang als kunsthistoricus en hoogle­raar in de esthetica verbonden aan het Institute for Christian Studies in To­ronto, Canada. Hij is getrouwd met een Nederlandse en kan onze taal goed verstaan en lezen, maar wat minder vlot spreken. Zei hij zelf. Hij staat in de lijn van het Calvinisme in zijn beklemtonen van de zgn. 'cul­tuuropdracht'. Hij heeft vele publica­ties op zijn naam staan, die recht­streeks over zijn vakgebied gaan, maar ook te maken hebben met het genieten van kunst en muziek. Wellicht is zijn bekendste boek Rain­bows for a Fallen World, Regenbogen voor een gevallen Wereld. Hij schreef ook bundels met gedichten en teksten voor muziekstukken. Prof. Seerveld wordt niet moe om christenen op te roepen om 'cultureel' en 'artistiek' actief te zijn, niet omdat we er per se zo goed in zijn, maar omdat het voor ons mensen zo goed is. Lees hier het hele interview 

NIEUW OP DE ENGELSE KANT VAN ARTWAY –

·         Caspar David Friedrich’s Sacred Intuition by James Romaine. The idea that Friedrich’s turn to landscape reflected a turn away from Christianity is widely held. James Romaine challenges this narrative, arguing that, from the very beginning, Christian art had two streams, one narrative oriented and the other meditative. Friedrich’s art belongs to the second type. While his art rarely depicts overtly religious narratives, Friedrich expanded the parameters of the history of Christianity in the visual arts.

·         Painting the Life of Christ – an interview with Francis Hoyland | written by Jonathan Evens

·         ‘The Pace Of Being Known’ – Reflecting on Vermeyen's Marriage at Cana by Jake Lloyd 

KERK EGBERT REITSMA IN KOLLUM – Als columnist van Museumtijdschrift schrijft Pauline Broekema in elk nummer over haar persoonlijke kunstobservaties. In deze column, uit Museumtijdschrift nummer 4, vertelt zij over de Oosterkerk in Kollum naar ontwerp van architect Egbert Reitsma met schilderingen van George Martens. U kunt ook luisteren naar de door Pauline Broekema ingesproken column. Zie Heerscheresse in een Friese kerk - Museumtijdschrift 

ESSAY OVER CHRISTELIJKE KUNST IN INDONESIË –  “Christian Art in Indonesia” by Volker Küster, Karel Steenbrink, and Rai Sudhiarsa: This chapter is from the thousand-page, open-access book A History of Christianity in Indonesia, edited by Karel A. Steenbrink and Jan S. Aritonang (Brill, 2008). The authors discuss the development of an indigenized Indonesian Christian art, starting with the West Javanese sculptor Iko, a Muslim who worked in both wood and stone and fulfilled commissions for the (Catholic) Sacred Heart Chapel on the premises of the Joseph Schmutzer sugar estate in Ganjuran in the 1920s. They then cover a handful of artists who came in the wake of the Second Vatican Council in the 1960s and amid the global trend toward contextual theology promoted by international Protestantism—focusing especially on the most famous two, Bagong Kussudiardja (1929–2004) and Nyoman Darsane (1939–2024), both Christian converts. 

HELMANTEL BOEK – Er zal ter ere van 80 jaar Henk Helmantel een nieuw boek verschijnen. Anders dan de eerder verschenen boeken van/over Helmantel, is dit boek een biografie van het leven en werken van Henk, aangevuld en afgewisseld met een mooie weergave van zijn schilderijen die de ontwikkeling van Helmantel als kunstenaar goed in beeld brengt. Een groot deel van de afbeeldingen in het boek zal ook in het echt te bewonderen zijn op de tentoonstelling. Het boek is geschreven door Liesbeth van Es, directeur-conservator van Museum Helmantel, aangevuld met verrassende bijdrages van meer dan 20 gastschrijvers. Het boek is, net als voorgaande boeken in nauwe samenwerking met uitgever Art Revisited samengesteld. Op 2 mei zal de presentatie plaatvinden, waarna het uiteraard te koop is. 

BOEK MAKOTO FUJIMURA – Makoto Fujimura, Kunst + Geloof. Een theologie van creatie. Utrecht: Boekencentrum, 2025. In Kunst + Geloof onderzoekt de wereldberoemde Japanse schilder Makoto Fujimura de essentiële rol van creativiteit in het geestelijk leven. Na meer dan dertig jaar schilderen en creëren in zijn studio onthult Fujimura hoe zijn artistieke proces theologisch van aard is, doordrenkt van gebed en lof. Hij benadrukt dat creatie een spirituele daad is die ons inzicht verschaft in de diepte van Gods genade. Het boek put uit diverse bronnen, van de Bijbel tot Tim Keller, N.T. Wright en de Japanse Kintsugi-techniek. € 22,99. Lees meer 

BOEK GROENE SYMBOLIEK – Peter van Asselt en Hanneke Maassen, Groene symboliek, schikkingen bij levensthema’s. Utrecht: Kokboekencentrum, 2025. Een prachtig en praktisch koffietafelboek met bloemschikkingen bij levensthema’s. In Groene symboliek laten bloemstylisten Peter van Asselt en Hanneke Maassen zien hoe je levensthema’s als verlies, hoop en vrede kunt vormgeven met natuurlijke en duurzame materialen. Lezers worden gestimuleerd om zelf aan de slag te gaan met het maken van mooie bloemstukken. Ze kunnen daarbij terugvallen op de omschrijvingen van alle arrangementen achter in het boek en op de detailfoto’s. Naast mooie beelden bevat het boek ook inspirerende teksten bij de gemaakte stukken. Een prachtig boek vol zingeving en voorbeelden om zelf mee aan de slag te gaan. Hardcover, €29,99. Lees meer 

BOEK JIP WIJNGAARDEN – Jip Wijngaarden, Eppo Bruins, Jeroen Krabbé, Awraham Soetendorp, A portrait of Jip Wijngaarden, Ademtocht. Tolbert: Art Revisited, 2025.  A Portrait of, is de naam van een serie monografieën van Art Revisited met veel afbeeldingen van schilderijen vergezeld door relevante teksten en illustraties die ons inzicht geven in het leven en werk van een kunstenaar. Ieder mens is uniek, zo ook iedere kunstenaar. Jip Wijngaarden is nog net iets unieker. Veel mensen kennen haar nog uit het verleden toen ze de rol van Anne Frank vertolkte of uit haar latere films. Op enig moment is ze weer teruggekeerd naar haar oorspronkelijke liefde: Beeldende kunst. Volg je hart, dat moet wel haar motto zijn. In dit boek schrijft ze: “Ik sloeg de pagina van actrice om en werd schilder, stopte met spelen en werd mezelf. Althans, ik streef ernaar om die weg zo eerlijk mogelijk te bewandelen…” Jip neemt beslissingen op haar gevoel, niet berekenend. In dit kunstboek hebben onder andere Awraham Soetendorp, Jeroen Krabbé en Eppo Bruins op hun manier en vanuit hun perspectief een bijdrage geleverd om het portret van Jip Wijngaarden compleet te maken. Nederlands, 176 blz, €39.- Lees meer 

BOEK MARCUS VAN LOOPIK – Marcus van Loopik, Fragmenten uit de Bijbel vanuit Joodse beleving verbeeld en toegelicht. Kampen: Uitgeverij van Warven, 2024. Vanuit het jodendom bezien is het scheppen van kunst een religieuze handeling. Als beeld van God is aan de mens opgedragen om zijn Schepper in diens creatieve vermogen na te volgen. Kunst ontleent haar inspiratie mede aan verwondering over het mysterie, dat onder de oppervlakte van de zichtbare werkelijkheid schuilgaat. In wat we Joodse kunst noemen, werken Israëls traditie, cultuur en geschiedenis op herkenbare wijze door. In dit rijk geïllustreerde boek toont de Joodse kunstenaar en publicist Marcus van Loopik op persoonlijke wijze, in woord en beeld, hoe Bijbelse verhalen hem als mens in zijn leven hebben geraakt en verrijkt. In toelichtingen bij de afgebeelde kunstwerken verschaft dit boek de lezer inzicht in de vaak geheel eigen symboliek van de Joodse traditie. Iedere afbeelding die in dit boek is opgenomen gaat daarom vergezeld van een korte verklaring. De begeleidende toelichtingen laten zien hoe Bijbelse teksten ons door de geschiedenis heen steeds opnieuw kracht en inzicht kunnen schenken. De taal van het beeld aanvaardt meerduidigheid en verschil van mening. Met name dit maakt een picturale benadering van Bijbelse teksten en ideeën geschikt voor interreligieuze dialoog. Hardcover, €34,95. Lees meer 

BOEK HALIK – Omdat God ernaar verlangt mens te zijn (Hardback). In dit boek worden Pasen en Kerst tastbaar dankzij de vervlechting van hoopvolle gedachten van Halík en schilderijen van oude meesters. https://www.boekenwereld.com/tomas-halik-omdat-god-ernaar-verlangt-mens-te-zijn-9789043538749 

BOEK OVER IKO, DE JAVAANSE BEELDSNIJDER– De Javaanse beeldsnijder Iko | Van bedaja tot Madonna. De Indische zaal op paleis Noordeinde, in 1906 door de bevolking van Nederlands-Indië aangeboden aan koningin Wilhelmina, is een van de mooiste zalen van paleis Noordeinde in Den Haag. De Javaanse beeldsnijder Iko (zijn volledige naam is onbekend) was een van de ambachtslieden die er vanuit Java aan meewerkte. In dit boek wordt zijn oeuvre met ook religieuze werken voor het eerst in samenhang besproken. https://wbooks.com/winkel/kunst/de-javaanse-beeldsnijder-iko/ 

WEERSOMSTUIT – Weersomstuit en 80 andere klimaatgedichten. Onder redactie van Ria Borkent en Alfred Valstar werd een dichtbundel samengesteld met gedichten rondom het klimaat., van 26 dichters. Zonder opgeheven vingertje, maar kleurrijk, soms wel confronterend, soms met humor, of juist ingekeerd. De dichtbundel is in 4 thema’s ingedeeld: Het weer, natuur, vervuiling en licht. Bij elk thema is een zwartwit illustratie door kunstenaar Grady van den Bosch, die ook het beeld voor de cover maakte. Er klinkt een stukje Bijbelse hoop door in de bundel. Ria Borkent schreef zelf verschillende teksten voor het Nieuwe Liedboek. Meer informatie op de website van Uitgeverij Anderszins: www.uitgeverijanderszins.nl 

BOEK TUSSEN HEMEL EN OORLOG – Rozanne de Bruijne  (red.), Tussen hemel en oorlog. Zwolle: Waanders Uitgevers, 2025. Op 20 februari 2025 verschijnt bij Waanders Uitgevers het boek over kunst en religie in het interbellum ter gelegenheid van de tentoonstelling in Museum Catharijneconvent in Utrecht. De spirituele zoektocht van kunstenaars tussen de twee wereldoorlogen, met werken van onder anderen Kandinsky, Toorop en Kollwitz, die betekenis en hoop zochten in een tijd van crisis. Tussen hemel en oorlog neemt je mee in de artistieke zoektocht naar zingeving in de periode tussen twee wereldoorlogen (1918 tot 1939). In deze turbulente tijd boden religie en spiritualiteit inspiratie en houvast aan veel Nederlandse, Belgische en Duitse kunstenaars. Dromend over een nieuwe wereld zochten ze naar betekenis, gemeenschap, essentie en identiteit. Die zoektochten resulteerden in indrukwekkende kunstwerken met ook nu nog herkenbare en relevante thema’s. In veertien hoofdstukken geschreven door verschillende specialisten reis je door het spirituele landschap van het interbellum. 176 pagina’s, paperback, €29,95.

‍BOEK OVER SAMUEL VAN HOOGSTRATEN – David de Witt, Leonore van Sloten,  Samuel van Hoogstraten | De illusionist. Zwolle: Wbooks, 2025. Samuel van Hoogstraten (1627-1678), was van alle leerlingen die Rembrandt onder zijn hoede heeft gehad de meest succesvolle. In zijn eigen tijd dan. Want na de zeventiende eeuw verloor hij zijn bekendheid bij het grote publiek. En dat terwijl hij een geleerde kunstenaar was die voortdurende experimenteerde met verschillende genres en optische trucs. Op het gebied van illusionisme was hij zelfs een pionier: de 3D-kunstenaar van zijn tijd. Van Hoogstraten schreef ook een invloedrijk handboek over het maken van schilderijen, Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst. Daarin gaat het vooral om het schilderen van wat hij ‘de zichtbare wereld’ noemt – schilderen wat je ziet. Generaties kunstenaars zijn ermee opgevoed. Niet onbelangrijk: dit boek beschrijft ook Rembrandts opvattingen over kunst, en is daarmee onze belangrijkste bron over die grote kunstenaar. Hoog tijd voor een hernieuwde introductie. € 29,95. Lees meer

‍‍PARCUM POCKET #4 - Deze vierde PARCUM Pocket neemt je mee op tocht langs zeven religieuse erfgoedsites in en rond Leuven. Via de fysieke tocht 'Meesters in Verbeelding' richt PARCUM de spotlights op deze bijzondere plekken, met hun specifieke Vlaamse meesters. Naast de reeks kortverhalen die je ter plekke kan beluisteren, ontwikkelden we ook een luisterverhaal en deze pocket. Deze pocket biedt een overzicht van de verschillende objecten en locaties die aan bod komen in de meestertocht. Je krijgt een overzicht van de geschiedenis van de plek en het belang van het kunstwerk voor de erfgoedsite. Wat is de betekenis? Waarom is het speciaal voor deze plek gemaakt? En wie was de opdrachtgever en welke kunstenaar heeft het vervaardigd? Deze pocket kadert binnen ‘Vlaamse Meesters op hun Plek’, een initiatief van Toerisme Vlaanderen in samenwerking met Openbaar Kunstbezit Vlaanderen. Koop PARCUM Pocket #4 >  

BIOGRAFIE OVER JAN MANKES – Rémon van Gemeren, Jan Mankes. Schilder van tederheid. Zwolle: WBooks, 2025, vierde druk.  Jan Mankes (1889-1920) werd slechts dertig jaar, maar liet bijna tweehonderd schilderijen na. De afgelopen decennia is de belangstelling voor zijn werk sterk toegenomen, met tal van publicaties en tentoonstellingen. Mankes zonderde zich het liefst af in de natuur en in zijn atelier. Uiterlijk was hij kalm, innerlijk was hij onrustig. Hij was een kunstenaar die uiting wilde geven aan zijn geestelijk leven en daartoe zocht hij naar manieren om dieper door te dringen in de objecten die hij afbeeldde. Zijn werk wordt gekenmerkt door verstilling, verfijning, eenvoud, zuiverheid en melancholie. Rémon van Gemeren volgt Mankes op de voet en geeft tegelijkertijd een scherp en intrigerend beeld van zijn persoonlijkheid en kunstenaarschap. Ook plaatst hij Mankes in de context van zijn omgeving en zijn tijd. Jan Mankes. Schilder van tederheid vertelt een verhaal over een man die de tederheid van het bestaan wilde uitdrukken met behulp van alles wat hij mooi vond, een verhaal over de kracht en de kwetsbaarheid van het leven. Met 42 afbeeldingen. € 29,95. De dubbeltentoonstelling over Jan Mankes is t/m 22 juni te zien in Museum Belvédère en Museum Arnhem.‍

BOEK VAN GOGH – Anneke de Vries (red.), Belle de Rode, Mariëtta Jansen, Hoe Van Gogh naar Groningen kwam. Zwolle: Wbooks, 2024. Over eigenzinnige Groningers en ondernemende studenten die de moderne kunst naar het Noorden brachten. Vincent van Gogh is zelf nooit in Groningen geweest, maar zijn werk wel: al in 1896, zes jaar na zijn overlijden, zijn er 128 schilderijen en tekeningen te zien in het dan pas geopende Groninger Museum. Het is de grootste Van Gogh-tentoonstelling tot dan toe. Dit boek vertelt het verhaal van die tentoonstelling in woord en beeld. De organisatoren van de toenmalige tentoonstelling, een groep studenten van de Rijksuniversiteit Groningen, ontmoeten elkaar in een periode waarin de bloei van de wetenschap en de groei van de stad hand in hand gaan. De relatie tussen de studenten, hun hoogleraren en toonaangevende kunstenaars van dat moment krijgt uitgebreide aandacht. Niet alleen Van Gogh is in deze jaren namelijk het onderwerp van een expositie: de studenten (onder wie de later zo beroemde cultuurhistoricus Johan Huizinga) presenteren tussen 1895 en 1897 ook werk van hedendaagse kunstenaars als Theo van Hoytema, Johan Thorn Prikker en Jan Toorop, die hoogstpersoonlijk naar Groningen komt en er dineert met studenten en hoogleraren. In zijn kielzog volgt de Haagse kunstpedagoog H.P. Bremmer: vooraanstaande Groningers gaan bij hem op cursus in de villa van de psycholoog prof. Gerard Heymans en beginnen kunst te verzamelen – waaronder werk van Van Gogh. In samenwerking met Groninger Museum, illustraties 240 kleur & zwart-wit, €29,95.

‍BOEK MAARTEN VAN HEEMSKERCK – Ilja Veldman, met een bijdrage van Mireille te Marvelde en Jessica Roeders: Maarten van Heemskerck 1498-1574. Zwolle – Wbooks, 2024. Maarten van Heemskerck (1498-1574) is een van de belangrijkste Noord-Nederlandse kunstenaars uit de zestiende eeuw. Zijn vroegste schilderijen getuigen al van een meesterlijke creativiteit en originaliteit. Een verblijf in Rome in 1532-1536/1537 is bepalend voor Heemskercks verdere loopbaan. De antieke kunst en de meesterwerken van Italiaanse kunstenaars als Michelangelo en Rafaël die hij daar ziet, maken diepe indruk op hem. Zijn stijl en thematiek veranderen daardoor radicaal. Na terugkeer in Haarlem in 1537 ontwikkelt Heemskerck zich tot de beste vertegenwoordiger van de renaissance in de noordelijke Nederlanden. In dit boek worden voor de eerste keer zijn leven en werk in samenhang beschreven en gezet tegen de achtergrond van maatschappelijke omstandigheden en historische gebeurtenissen. De schilder leeft in een woelige tijd. De Beeldenstorm en de opstand tegen het Spaanse regime maken in de noordelijke Nederlanden een eind aan de traditionele kunst voor kerken en kloosters, terwijl de gegoede burgerij de nieuwe doelgroep wordt. Dankzij Heemskerck komt ook de prentkunst tot bloei als een nieuw artistiek medium voor bredere lagen van de bevolking. Dit nieuwe, rijk geïllustreerde standaardwerk bevat tal van nieuwe vondsten en inzichten. Circa 320 afbeeldingen in kleur en zwart-wit. Introprijs tot 20 januari 2025: €39,95. Maarten van Heemskerck 1498-1574 • WBOOKS‍