%20(1).png)
Van noord naar zuid
Seebüll:
- In de buurt van Denemarken is er in Seebüll een museum gewijd aan de lutherse expressionistische kunstenaar Emil Nolde. Dit was het huis dat hij zelf ontwierp en waar hij van 1927 tot aan zijn dood woonde en werkte. Hier zijn ook de negen schilderijen uit de serie Das Leben Christi. www.nolde-stiftung.de
Aanbevolen:
Er is ook een restaurant en hotel in de Emil Nolde Stiftung, Seebüll, een hele mooie plek om te verblijven in de stille en lege wereld in het uiterste noorden van Duitsland.
Kiel:
- Bij de ingang van de Nikolaikirche staat het beeld de Geistkämpfer van Ernst Barlach. In de kerkramen van Johannes Schreiter, een 14e-eeuwse doopvont en een indrukwekkende preekstoel met Mozes en de tien geboden (1706).
Bosau:
- Evangelische Kirche St. Petri heeft ramen van Gabi Weiss. www.gabi-weiss.net/bosau.html
In de buurt van Caspar David Friedrich:
- Rostock, Hanzestad met een oud centrum.
- Greifswald: geboorteplaats van Friedrich met een Caspar David Friedrich-centrum.
- Rügen: eiland in de Oostzee met een grote verscheidenheid aan landschappen die door Friedrich zijn geïnspireerd. Boottocht langs de krijtrotsen en de stranden van Sassnitz.
- Stralsund, ooit een machtige Hanzestad.
- Wismar, waarvan het historische centrum op de werelderfgoedlijst van Unesco staat.
- Het Riesengebergte.
Güstrow:
- Museum met Gertrudekapel, atelier, tentoonstellingsruimte en prentenkabinet met werken van Barlach van de Ernst Barlach Stiftung Güstrow.
- In de Dom staat de Schwebender Engel van Ernst Barlach.
Lübeck:
- St. Annenmuseum met heilige kunst uit de Middeleeuwen. Het museum heeft de grootste collectie retabels in Duitsland.
- De St. Petrikirche heeft tentoonstellingen.
- Marienkirche met ramen van Johannes Schreiter.
Cuxhaven:
- De Petrikirche heeft tentoonstellingen.
Hamburg:
- Het Barlach Museum in het Jenisch park.
- De Kunsthalle is een topmuseum met oude kunst, 20e-eeuwse kunst en hedendaagse kunst. Vooral veel Duitse kunst. Met de Creatiecyclus van Meester Bertram en verschillende kamers met werken van Caspar David Friedrich.
- Er is een monument voor de Eerste Wereldoorlog van Ernst Barlach vlakbij het gemeentehuis.
- De St Petri Kirche heeft ramen uit de 20e eeuw en een sculptuur van Bonhoeffer (buiten de kerk).
- Recent gebouwde Evangelische (Lutherse) kerk in Hamburg-Neu-Allermöhe.
- Dietrich Bonhoeffer Kirche: ramen van Sergio de Castro.
Wielen:
- Huis Barlach. Het geboortehuis van Ernst Barlach is nu een museum met goede informatie over de kunstenaar.
- Een goede, rustige en goedkope plek om te verblijven als u Hamburg bezoekt, is Hotel am Freihof, Am Marktplatz 6-8, Wedels, dicht bij de S-Bahn die u naar Hamburg brengt. De oude Lutherse kerk die aan de andere kant van het plein van het hotel ligt, heeft een prachtig interieur met ramen en sculpturen van Siegfried Assmann.
Schneverdingen:
- Recent gebouwde Evangelische (Lutherse) kerk.
Emden:
- Nannen-Kunsthalle Emden, voornamelijk kunst uit de 20e eeuw. COBRA (Appel, Constant, Jorn, Alechinsky) en Die Brücke (Kirchner, Heckel, Schmidt-Rottluff, Müller, Pechstein en Nolde), Der Blaue Reiter (Marc, Macke, Münter, Jawlensky, Feininger) en Modersohn-Becker, Oskar Kokoschka, Max Beckmann, Jean Dubuffet, Antonio Saura en Antonon Tàpies. www.kunsthalle-emden.de
- Johannes A Lasco Bibliothek, Grosse Kirche Emden, Kirchstrasse 22, met een klein museum met schilderijen en portretten en informatie over de geschiedenis van de gereformeerde kerk. www.jalb.de
Worpswede:
- Ten noorden van Bremen ligt de oude kunstenaarskolonie Worpswede, met een museum en verschillende kunstenaarshuizen met de impressionistische en vooral expressionistische werken van de kunstenaars die hier woonden en werkten. Paula Modersohn-Becker is de meest bekende en innovatieve van deze artiesten. In deze stad zijn er ook veel galerijen en sculpturen in parken etc. Het nabijgelegen dorp Fischerhude met het huis en museum van werken van Otto Modersohn is ook de moeite waard.
Bremen:
- Het Dommuseum. Kunstvoorwerpen uit de St. Petri Dom, sculpturen, schilderijen, boeken. Met tentoonstellingen.
- Paula Modersohn-Becker Museum, Böttcherstrasse 6-10. Het eerste museum ter wereld gewijd aan een vrouwelijke schilder. Paula Modersohn Becker (1867-1907) was een pionier op het gebied van moderne kunst.
- Museum in Roselius-Haus, Böttcherstrasse 6-10, een renaissancehuis gebouwd in 1588, met als hoogtepunten de kleine collectie schilderijen van Lucas Cranach de Oude en beeldhouwwerken van Tilmann Riemenschneider.
- In de Unser Lieben Frauen Kirche zes ramen van Alfred Manessier. http://www.kirche-bremen.de/gemeinden/31_unser_lieben_frauen/kirchengeschichte_manessier_fenster.php
Wildeshausen:
- Grafisch galerie Maria en Hartmut Berlinicke, Wildeshausen, Harpstedter Str. 23, Wildeshausen. Hartmut Berlinicke is een protestantse kunstenaar en godsdienstleraar.
Berlijn:
- Gemäldegalerie. Ook bekend als de Old Masters Museums is een van's werelds meest indrukwekkende collecties Europese schilderkunst met een verbazingwekkende verscheidenheid aan Europese kunst van de 13e tot de 18e eeuw van de grote Europese meesters zoals Botticelli, Dürer, Rembrandt, Rubens en Titiaan.
- Hamburger Bahnhof Museum für Gegenwart. De belangrijkste tentoonstellingsruimte van Berlijn die uitsluitend is gewijd aan hedendaagse kunst van de jaren 50 tot heden. www.hamburgerbahnhof.de
- Het Joods Museum Berlijn werd geopend in september 2001. Maar al twee jaar eerder was het lege nieuwe gebouw van architect Daniel Libeskind een onverwachte attractie voor bezoekers. Over Duits-joodse geschiedenis en kunstenaars. www.jmberlin.de
- Bode Museum. Tot de schatten van het museum behoort de beeldencollectie met kunstwerken uit de middeleeuwen tot de 18e eeuw. Zalen gewijd aan de Italiaanse Renaissance en de Duitse laatgotische school. Vooral bekend om zijn Byzantijnse kunstcollectie en de muntenkast. Romeinse en Byzantijnse werken van de 3e tot de 15e eeuw na Christus.
- Alte Nationalgalerie. Het museum herbergt een van de meest indrukwekkende collecties 19e-eeuwse Europese kunst in Europa, waaronder meesterwerken van Caspar David Friedrich en de Franse impressionisten. www.alte-nationalgalerie.de
- Nieuwe Nationalgalerie. De New National Gallery naast het Kulturforum-complex was het prachtige glazen gebouw uit 1968 van Ludwig Mies van der Rohe, ontworpen om de permanente tentoonstelling van 20e-eeuwse Europese beeldende kunst in Berlijn te huisvesten. Een must voor fans van het Duitse expressionisme. www.neue-nationalgalerie.de
- Käthe-Kollwitz-Museum. Dit kleine maar unieke museum is gewijd aan het leven en werk van Berlijns bekendste vrouwelijke schilder Käthe Kollwitz (1967-1945). Käthe Kollwitz is vooral bekend over haar beklijvende expressionistische karakterstudies en schrijnende beelden van menselijke kwelling. De collectie bestaat uit meer dan 200 prenten, litho's, tekeningen, houtsneden en sculpturen. www.kaethe-kollwitz.de
- Emil Nolde Museum, Nolde Stiftung Seebüll Dependance Berlijn, Jägerstrasse 55, met wisselende tentoonstellingen van het werk van Nolde. www.nolde-stiftung.de
- Museum Berggruen. Een van de populairste galerieën voor moderne kunst in Berlijn. Tot de modernistische hoogtepunten behoren werken van Picasso, Klee, Matisse, Braque en Giacometti.
- Enorm museum. Museum over de Franse protestanten in Frankrijk. In chronologische volgorde wordt de geschiedenis van de protestanten verteld en getoond aan de hand van schilderijen, documenten en kunstvoorwerpen.
- Holocaust-monument. Het Gedenkteken voor de vermoorde Joden van Europa bestaat uit het Field of Stelae, ontworpen door architect Peter Eisenman, en het ondergrondse informatiecentrum en wordt beheerd door een federale stichting. www.holocaust-mahnmal.de/en
- Dorotheenstadt Cemetery I, Chausseestrasse 126, Berlijn heeft een lichtinstallatie van James Turrell in de kapel. http://www.evfbs.de/index.php?id=144
- Galerie: Künstlerhaus Berlin, unter dem Dach der Katholischen Akademie, Hannoversche Straße 5, Berlin-Mitte.
- Galerie: St. Matthäus-Kirche, in het Kulturforum am Matthäikirchplatz, Berlijn. Open van dinsdag tot zondag van 12.00 tot 18.00 uur. De Stiftung Matthäus van de Evangelischen (Lutherse) Kirche Berlin-Brandenburg ziet het als haar speciale missie om de dialoog tussen kerk, theologie en kunst te bevorderen. In 1931 werd Bonhoeffer bevestigd als pastoor in deze kerk. http://www.stiftung-stmatthaeus.de
- Jüdische Galerie, Oranienburger Str. 31, Berlijn. Galerie met werk van hedendaagse joodse kunstenaars uit Oost-Europa, Israël en Duitsland en oudere Joodse kunstenaars zoals Chagall en Liebermann.
- Tentoonstellingen in de kerk aan de Hohenzollernplatz.
- In de Evangelische (Lutherse) Kirche zur Heimat staat een serie reliëfs van Waldemar Otto (1929).
- Maria Regina Martyrum Kirche, Heckerdamm 230-232, Charlottenburg, gebouwd in 1963 in Berlijn-Charlottenburg. Een kerk gebouwd ter herdenking van de Joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen in het concentratiekamp Plötzensee, dat tegenover de plaats van de huidige kerk lag.
- Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche. De Gedächtniskirche of Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche is het symbolische centrum van West-Berlijn, een antioorlogsmonument voor vrede en verzoening. De kerk bleef zwaar beschadigd tot 1956 toen het nieuwe gebouw werd gebouwd naar aanleiding van het winnende project van Egon Einermann voor een aangrenzende moderne kerk met een achthoekige zaal en een klokkentoren.
- Evangelische (Lutherse) kerk Berlijn-Wartenberg uit 2000, Falkenberger Chaussee 93, Berlijn-Wartenberg.
- Evangelische (Lutherse) Kapelle der Versöhnung uit 2000, Bernauer Strasse 4. www.kapelle-versoehnung.de
- Rooms-katholieke St. Canisiuskerk uit 2002, Witzlebenstrasse 27-29.
- De Marienkirche heeft een Dans des Doods (Totentanz), een fresco van 22 meter lang, gemaakt in 1485 toen velen in heel Europa het slachtoffer werden van de zwarte dood. In 2016 werd de Crossroads Installation van Anna en Bernhard Blume geïnstalleerd. Dagelijks geopend en gratis toegankelijk. http://www.marienkirche-berlin.de
- In Berlijn-Neukölln heeft St. Christophorus een ruimte voor kunst en cultuur met regelmatige tentoonstellingen en projecten.
Potsdam:
- Museum Fluxus +, Schiffbauergasse 4f, Potsdam heeft een permanente tentoonstelling van Hella De Santarossa (glassculpturen).
Jerichow:
- Kloostermuseum Jerichow. Over baksteenarchitectuur, cultuurgeschiedenis en middeleeuwse kunstwerken. Met tentoonstellingen.
Brandenburg an der Havel:
- Dommuseum Brandenburg. Uitgebreide collectie gewaden, altaren, boeken en sculpturen uit de 13e — 16e eeuw. Ook over de geschiedenis van het bisdom.
Magdeburg:
- Museum van de Evangelische (Lutherse) kerk
Minden:
- De schatkist van de Dom, Kleiner Domhof 300, Minden.
Rijn:
- Museum Bentlage Klooster, Bentlager Weg 130, Rheine: Over de culturele en artistieke geschiedenis van Westfalen vanaf de middeleeuwen tot nu, met kunstwerken en documenten van het klooster en het kasteel. Relikwieën, sculpturen van Heinrich Brabender uit ca.1500. www.kloster-bentlage.de
Mettingen:
- Museum Draiflessen, Georgstr. 18, Mettingen. Museum met middeleeuwse handschriften en miniaturen, boeken uit de periode na 1500 en prenten en tekeningen uit de 15e - 17e eeuw.
Osnabrück:
- Schatkamer van het Dom- en Bisdommuseum, Domhof 12, Osnabrück. Maandag gesloten.
- Felix Nussbaum Haus, met als kern van de collectie de schilderijen van de joodse kunstenaar Felix Nussbaum. In tegenstelling tot alle andere kunstenaars uit de eerste helft van de eeuw heeft de schilder Felix Nussbaum, geboren in Osnabrück in 1904 en vermoord in Auschwitz in 1944, de ervaringen van de decennia na de Eerste Wereldoorlog vastgelegd in zijn schilderijen. In 1998 werd het Felix Nussbaum Haus geopend, ontworpen door architect Daniel Libeskind. De architectuur staat symbool voor de voortdurende beweging en toenemende desoriëntatie in het leven van Felix Nussbaum. Het gebouw straalt bij elke bocht een sfeer van alomtegenwoordige onzekerheid uit.
Wienhausen:
- Kloster Wienhausen, An der Kirche 1. Met een expositie over de geschiedenis van het klooster, middeleeuwse wandtapijten en andere kunstwerken. www.kloster-wienhausen.de
Hannover:
- Sprengel Museum, Kurt-Schwitters-Platz, een belangrijk museum voor Duitse expressionistische en Franse vroegmoderne werken.
- Kloostermuseum (Klosterkammer), Eichstraße 4, Hannover.
- Kunstcollectie van de Evangelische (Lutherse) Landeskirche van Hannover. Materiaal over in deze kerkprovincie uitgevoerde cycli over de apocalyps, het Oude en Nieuwe Testament, Genesis etc. Met tentoonstellingen.
- Recent gebouwde Evangelische (Lutherse) kerk in Hannover-Kronsberg.
- Er zijn tentoonstellingen in de Marktkirche.
Braunschweig:
- De Dom met een preekstoel uit 2001 van Helmut Hoos, een houten kruisbeeld uit de 12e eeuw en een 15e-eeuwse Christus op de Koude Steen plus passiepilaar.
Hildesheim:
- Bisschoppelijk Museum, Domhof 4, Hildesheim met wereldberoemde werken uit de Ottoonse periode.
- Museum van het bisschoppelijk Generalvikariaat, Domhof 18-21, Hildesheim.
- De Dom met zijn middeleeuwse Bernward-deuren: bronzen gietstuk met scènes uit de heilige geschiedenis naar de houten deuren van Santa Sabina in Rome; de Christuszuil: gegoten in brons met afbeeldingen van de daden van Christus naar de stenen keizerpilaar in Rome; en een middeleeuwse bronzen doopvont. Op de werelderfgoedlijst van Unesco.
- Romaanse Michaelskirche. De Sint-Michielskerk werd ontworpen als een afbeelding van het hemelse Jeruzalem door bisschop Bernward (960-1022). Op het middeleeuwse houten plafond de genealogische boom van Christus (boom van Jesse). Op de werelderfgoedlijst van Unesco.
Halberstadt:
- De schat van Dom. Christelijke kunst uit de 9e — 16e eeuw, gewaden, voorwerpen van goudsmid, ivoor, manuscripten en schilderijen.
Quedlinburg:
- Museum in de kloosterkerk St. Servaas, Schlossberg 9, Quedlinburg.
- Dit oude middeleeuwse stadje met veel oude vakwerkhuizen en een prachtig marktplein staat op de werelderfgoedlijst van Unesco.
Legden-Asbeck:
- Kloostermuseum Dormitorium Asbeck, Stiftsstrasse 20, onderdeel van het 12e-eeuwse klooster. Met voorwerpen, sculpturen, liturgische voorwerpen, boeken. Ook tentoonstellingen van hedendaagse kunst. http://www.heimatverein-asbeck.de
Münster:
- Dommuseum van de St. Pauluskathedraal. Kunstwerken uit de Karolingische periode — 20e eeuw. Liturgische voorwerpen. Schatkist van internationale allure. Schilderijen, sculpturen, reliëkschrijnen, gewaden. Maandag gesloten.
- Tentoonstellingen in de Überwasserkirche.
- In de ramen van de Dom van Georg Meistermann.
Telgte:
- Religie - Westfälisches Museum für Religiöse Kultur, Herrenstraße 1-2, Telgte.
Emmerich:
- De katholieke Martinikirche heeft prachtige ramen van Dieter Hartmann (1990). Ook rijkelijk versierde middeleeuwse koorbanken, moderne kruiswegstaties en altaar van Theo Heiermann (1989), een kruisiging uit de 16e eeuw, enz.
- Schatkamer in de St. Martinikirche.
- De Heilig Geist Kirche (katholiek), gebouwd in 1964-1966, is een bezoek waard, een geweldig voorbeeld van moderne kerkarchitectuur. Architect: Georg Dieter Baumewerd. De betonnen kerk heeft Corbusier-achtige trekken, met terugkerende pilaarvormen in de architectuur en in de ruimte rondom de kerk. Een patroon van bomen rondom de kerk. In het imposante Schrott-Kreuz van Waldemar Kuhn staan blauw-wit geschilderde muren van Fred Thieler die contrasteren met grote kleurrijke stukken stof. www.kirchenrundgang.heilig-geist-emmerich.de
Kleef:
- In het Museum Kurhaus werk van Joseph Beuys en kunst van de middeleeuwen tot nu. Ook een verzameling werken van beeldhouwer Ewald Mataré (1887-1965).
- in Schloss Moyland, net buiten Kleef, een uitgebreide collectie werken van Joseph Beuys, bijeengebracht door de broers Van der Grinten die bevriend waren met Beuys.
Wesel:
- In de Dom een altaar van Ben Willikens.
Recklinghausen:
- Iconenmuseum Recklinghausen, Kirchplatz 2a, Recklinghausen.
Unna:
- Centrum voor internationale lichtkunst. Met werken van Rebecca Horn, James Turrell en Joseph Kosuth. www.lichtkunst-unna.de
Soest:
- Een charmante stad met prachtige kerken.
Xanten:
- Museum van het klooster van Xanten. Met kunst uit de 6e - 19e eeuw. Paramenten, reliekschrijnen, beeldhouwwerken en grafisch werk. Met exposities.
Dinslaken:
- Alfred Grimm maakte voor de lutherse en katholieke gemeenten van Dinslaken een levensgroot bronzen monument ter herdenking van de deportatie van kinderen uit het Joodse weeshuis.
Bottrop:
- Josef Albers Museum Quadrat Bottrop, Im Stadtgarten 20, Bottrop.
Paderborn:
- Bisschoppelijk museum van het aartsbisdom en de schatkamer van de Dom. Groot museum met christelijke kunst uit de 10e — 20e eeuw, schilderijen, sculpturen, paramenten en goudsmidwerk. Met tentoonstellingen.
Bad Karlshafen:
- Het Deutsche Hugenotten-Museum. Over de geschiedenis van de Hugenoten in Frankrijk en Duitsland. www.hugenottenmuseum.de
Wittenberg:
- Museum voor christelijke kunst van de 20e eeuw, Altes Rathaus, Markt 26, Wittenberg. www.christlichekunst-wb.de
- Tentoonstellingen in de Stadtkirche.
- Luther House.
- Melanchton House.
- Mariakirche.
Herzberg/Elster:
- De Marienkirche heeft een plafond dat volledig bedekt is met fresco's uit de 15e eeuw. http://de.wikipedia.org/wiki/St.-Marienkirche_%28Herzberg%29
Essen:
- Dom Treasure Essen. Meer dan 100 liturgische voorwerpen en kunstwerken uit de 9e — 18e eeuw. Ook werk als goudsmid. Met tentoonstellingen.
— Schatkamer van de congregatie van St. Ludgerus. Ongeveer 90 kunstwerken van vroegchristelijk tot de 19e eeuw. Vooral middeleeuwse kunst.
Kempen:
- Museum voor Niederrheinische Sakralkunst in de Paterskirche. Di — zo 11 — 17; do 11 -19.
Krefeld:
- Galerie aan de Pax-Christi-Gemeinde, Glockenspitz 265, Krefeld.
- Joseph Beuys in het Kaiser Wilhelm Museum. Beuys werd geboren in Krefeld.
- Duits textielmuseum, Andreasmarkt 8, Krefeld, met ook liturgische gewaden. Maandag gesloten.
Neviges:- Een Franciscanenklooster en kerk gewijd aan Maria, Koningin van de Vredeskerk, gebouwd in 1968, ontworpen door architect Gottfried Böhm in de vorm van een kristal, met prachtige ramen vol symboliek.
Wuppertal:
- Bijbelmuseum Wuppertal, Mumuseum voor bijbelse geschiedenis, Wolkenburg 106. www.bibelmuseum.de
Mönchengladbach:
- Kunsthistorische collectie van het bisdom Aken. Werken uit de 20e eeuw.
- Minister van Financiën, St. Mariä Himmelfahrt, Abteistraße 37, Mönchengladbach.
Hoogte:
- De 'Objektfenster' van de Evangelische (Lutherse) Kerk Unsere Arche in Hünxe - Bruckhausen (1992) van Alfred Grimm heeft van deze plek een soort bedevaartsoord gemaakt voor liefhebbers van glaskunst.
Neuss (in de buurt van Düsseldorf):
- Sonderbundkapel met ramen van Johan Thorn Prikker en muurschilderingen van Erich Heckel en Ernst Ludwig Kirchner, een zogenaamd Gesammtkunstwerk.
Wolfenbüttel:
- Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel, Lessingplatz 1, Wolfenbüttel. Een onderzoeksbibliotheek en museum over de geschiedenis en ontwikkeling van het boek, met veel oude manuscripten en boeken. www.hab.de
- Wolfenbüttel heeft een oud centrum met meer dan 600 vakwerkhuizen.
Volkenroda (in de buurt van Mühlhausen):
Een recent gebouwde oecumenische kerk, het Christuspaviljoen (2000) in Volkenroda (Thüringen).
Mansfeld:
- In de laatgotische 15e-eeuwse kapel van het kasteel predikte Luther regelmatig. In het koor een altaar van Lucas Cranach, een vriend van Luther.
Göttingen:- Tentoonstellingen in de Jacobikirche.
- Oude universiteitsstad met oude binnenstad met middeleeuwse kerken en vakwerkhuizen.
Halle:
- Tentoonstellingen in de Moritz-Kirche.
Leipzig:
- Galerie Schwind: werk van de Leipziger Schüle met schilderijen van Michael Triegel.
Meißen:
- Tentoonstellingen in de Dom.
Dresden:
- Tentoonstellingen in de Dreikönigskirche.
- Tentoonstellingen in de Kreuzkirche.
- Old Masters Picture Gallery Dresden heeft de grootste Cranach-collectie met werken van Lucas Cranach der Ältere en der Jüngere en werken uit hun atelier. Ook werken van vele andere oude meesters.
Altenburg:
- Lindenau-Museum-Altenburg: een belangrijke verzameling Italiaanse middeleeuwse schilderijen.
Erfurt:
- Tentoonstellingen in het Katholisches Forum im Land Thüringen (Katholiek Forum in Thüringen), Akademie des Bistums Erfurt (Academie van het bisdom Erfurt). www.bistum-erfurt.de/kath.forum
Zierenberg:
- Kerk met veel muurschilderingen uit de 14e en 15e eeuw.
Kassel:
- Tentoonstellingen in de Brüderkirche.
- Neue Galerie met bijzondere collecties van Beuys en Lovis Corinth en voor de rest kunst na de Tweede Wereldoorlog.
- Schloss Wilhelmshöhe, collectie antiquiteiten en oude meesters: Albrecht Dürer, Rubens, Rembrandt, Frans Hals, Anthony van Dyck.
Fritzlar:
- Domschat en museum van de St. Petri Dom, Dr.-Jestädt-Platz 11, Fritzlar.
Schmallenberg:
- Museum in het Grafschaft-klooster.
Linnich:
- Deutsches Glasmalerei Museum Linnich. Toont de geschiedenis van de glaskunst vanaf het einde van de 19e eeuw tot nu. Toont ook werken gemaakt voor kerken. Met tentoonstellingen. www.glasmalerei-museum.de
Keulen:
- Kolumba Kunstmuseum van het aartsbisdom Keulen, Roncalliplatz 2, Keulen. Met werken uit de late oudheid tot nu. Schilderijen en sculpturen. Met exposities. Dinsdag gesloten. www.kolumba.de
- Museum Schnütgen, een van de belangrijkste musea voor middeleeuwse kunst in Europa. De basis van de collectie Christelijke kunst van de 5e tot 9e eeuw werd gevormd door de kapelaan van de Dom Alexander Schnütgen (1843-1918).
- Schatkamer van de Dom, Domkloster 4, Keulen. Open: dagelijks van 10.00 tot 18.00 uur Reliekschrijnen, liturgische voorwerpen en gewaden uit de 4e — 20e eeuw, manuscripten en middeleeuwse sculpturen. www.dombau-koeln.de
- Kunst-Station Sankt Peter, centrum voor hedendaagse kunst en muziek, Jabachstraße 1, Keulen. Opgericht door de jezuïetenpriester Friedhelm Mennekes. Met als doel een brug te slaan tussen hedendaagse kunst en de kerk. www.sankt-peter-koeln.de/wp
- Kunstforum St. Clemens, Clemenskirche, Keulen-Mülheim, Mülheimer Ufer: verschillende tentoonstellingen per jaar.
- Recent gebouwde katholieke kerk in Köln-Blumenfeld.
- In de ramen van de katholieke St. Andreaskerk uit 2007 van Markus Lüpertz.
- Käthe Kollwitz Museum, Neumarkt 14-18, Neumarkt Passage. Na meer dan 20 jaar enthousiast verzamelen omvat het museum nu 270 tekeningen, ongeveer 500 prenten en al haar posters en sculpturen. Onder de tekeningen - een centraal punt van de collectie - bevinden zich enkele van haar meest indrukwekkende werken, veel uit haar latere fase toen ze zich voornamelijk met het thema dood bezighield. www.kollwitz.de - St. Andreaskirche, twaalf ramen van Markus Lüpertz.
- De St. Gertrudkerk van Gottfried Böhm in Köln-Neustadt, gebouwd in 1965. Böhm ontwierp ook de meubels en verschillende ramen.
Siegburg:
- Schatkamer van de katholieke parochiekerk St. Servatius, Mühlenstr. 6, Siegburg.
Aken:
- Dom Treasury, Klostergasse, Aken.
- Dom, open van 11.00 tot 19.00 uur, zondag na 12.30 uur www.aachendom.de
- Sankt Foillan, Muensterplatz, gotische kerk met ramen van Wilhelm Buschulte (1958 en 1960) en altaarstuk van Egino Weinert (1962).
- Galerie Pfarrei St. Peter.
Bonn:
- Münster met het Grosse Klais-orgel uit 1961 met uitgebreide houtsculptuur van Manfred Saul.
Mechernich-Wachendorf:
- Bruder-Klaus-Kapelle (2005-2007), architect Peter Zumthor. www.feldkapelle.de
Marburg:
- Tentoonstellingen in de Evangelische (Lutherse) Pfarrkirche St.Marien.
- In het Hans von Soden-Haus van de Evangelische Studierendengemeinde Marburg, Rudolf-Bultmann-Straße 4, is een permanente expositie van 6 raamontwerpen van Johann Schreiter voor ramen die oorspronkelijk bedoeld waren voor de Heiliggeistkirche in Heidelberg. www.esg-marburg.de/ausstellungen.php #schreiter
- In de Elisabethkirche een kruisbeeld van Ernst Barlach en een pinksterraam van Georg Meistermann.
Fulda:
- Het Dommuseum. Over St. Bonifatius en zijn werk. Christelijke middeleeuwse kunst, liturgische voorwerpen.
Limburg:
- Staurothek, Dom Treasure en Bisschoppelijk Museum. Christelijke kunstwerken van de middeleeuwen tot de 20e eeuw. Schilderijen, reliekschrijnen en liturgische voorwerpen. Met exposities. www.staurothek.de
Frankfurt:
- Het Dommuseum. Liturgische gewaden en goudsmidsvoorwerpen uit de 14e — 20e eeuw. Met tentoonstellingen.
- Iconenmuseum Frankfurt. www.ikonenmuseumfrankfurt.de
- KunstKulturkirche Allerheiligen. www.kunstkulturkirche.de
- Museum Ufer met etnografisch museum met veel over missie, kalligrafisch museum, Städelmuseum met veel 17e-eeuwse kunst, Liebhaus Museum met kunst uit de oudheid.
- Frankfurt a.M- Niedererlenbach: recent gebouwde katholieke kerk.
- Tentoonstellingen in Zentrum Verkündigung.
Aschaffenburg:
- Stiftsmuseum met kunst uit de Romeinse tijd tot de barok. Met tentoonstellingen.
- Stiftskirche
Bad Kissingen:
- In de Herz Jesu Stadtpfarrkirche een serie ramen van Georg Meistermann uit de jaren 60.
Offenbach:
- Klingspor Museum Offenbach, Museum voor Moderne Internationale Boekkunst, Typografie en Kalligrafie, Herrnstraße 80, Offenbach am Main. De volgende gebieden komen aan bod in de collectie van het museum: geïllustreerde boeken, handpersdrukken, schildersboeken, kunstenaarsboeken, lettertypeboeken, lettertypes en kalligrafie. www.klingspor-museum.de
Wiesbaden/Medenbach:
- Recent gebouwde Evangelische (Lutherse) Autobahnkirche Medenbach.
Langenseifen:
- Recent gebouwde Evangelische (Lutherse) kerk.
Wittlich:
- Het Georg-Meistermann-Museum. Met schilderijen, grafische werken, tekeningen en ontwerpen voor ramen van Georg Meistermann, een van de belangrijkste glaskunstenaars van de 20e eeuw. Hij creëerde meer dan 1000 ramen in ca. 250 kerken en andere gebouwen in heel Europa.
Mainz:
- Bisschoppelijke Dom en Bisschoppelijk Museum. Schilderijen en beeldhouwwerken uit de 14e — 20e eeuw, Ottoonse manuscripten, middeleeuws goudsmeedwerk. Met exposities. www.dommuseum-mainz.de
- Tentoonstellingen in de Auferstehungskirche.
- In de ramen van de Sint-Stephanskirche van Marc Chagall.
Darmstadt:
- In het Hessische Landesmuseum zijn er zeven kamers ontworpen door Joseph Beuys.
- Tentoonstellingen in de Johanneskirche.
Meschede:
- In 1999-2001 werd het katholieke Haus der Stille (Huis van de Stilte) gebouwd.
— De abdij Königsmünster (1964) met een prachtige kerk (1964).
Trier:
- Bisschoppelijk Museum, Windstraße 6-8, Trier. www.bistum-trier.de
Wormen:
- Tentoonstellingen in de Bergkirche St. Peter.
Hof:
- De Evangelische (Lutherse) Kreuzkirche kreeg in 2008 een prachtig nieuw interieur ontworpen door Sonja Weber.
Ebern:
- In de St Laurentiuskirche in Ebern het drieluik Das Wort Gottes (over Paul) van Michael Triegel.
Bamberg:
- Bisschoppelijk Museum van Bamberg, Domkapitelhaus, Bamberg.
Bautzen:
- Dom, schatkamer St. Petri. Religieuze kunst uit de late middeleeuwen, liturgische voorwerpen, schilderijen, sculpturen en devotionele voorwerpen. Met exposities.
Astheim:
- Kartuizermuseum Astheim. Het museum vertelt over de geschiedenis van het religieuze gebruik van beelden. Meer dan 600 kunstwerken uit de 14e — 19e eeuw, ook volkskunst.
Würzburg:
- De schat van Dom. Met liturgische voorwerpen.
- In een zijkapel (Sepultur) van de Dom bevindt zich een cyclus van ramen van Georg Meistermann uit 1956 gebaseerd op de christelijke kalender.
- Museum aan de Dom. Met kunstwerken uit de 10e — 21e eeuw, met een focus op de 16e en 20e eeuw. Ook hedendaagse kunst. Met tentoonstellingen. www.museum-am-dom.de
- In het Mainfränkisches Museum in de citadel van Marienberg is de grootste collectie (81 stuks) van het werk van Tilman Riemenschneider te vinden. www.mainfraenkisches-museum.de - Kath. Pfarrkirche St. Alfons Würzburg: muurschildering 'De hemelse Liturgie' (1954) van 10 x 20 m. door Georg Meistermann (1911-1990).
Kitzingen:
- In de katholieke St. Johanniskirche een altaarstuk met Johannes de Doper van Jacques Gassmann.
Tückelhausen:
- Kartuizermuseum. Over het leven van de kartuizermonniken en met religieuze kunst uit dit gebied uit 1945 werkte de schilder Karl Clobes hier. Naast zijn schilderijen is werk te zien van Lothar Forster, Björn Hauschild, Curd Lessig, Otto Sonnleitner, Polykarp Uehlein, Helmut Weber, Franz Wilz en Jürgen Wolf.
Mühltal:
- Lazaruskirche van de Nieder-Ramstädter Heime: ramen van de Nederlandse kunstenaar Kees de Kort over de barmhartige Samaritaan, de verlamde man en anderen (1990).
Neurenberg:
- Het huis van Albrecht Dürer.
- Germanisches Nationalmuseum met een hoog gewaardeerde collectie schilderijen en glasschilderijen uit de 13e-15e eeuw, waaronder werken van Albrecht Dürer, Hans Baldung Grien, Hans Burgkmair, Lukas Cranach en Rembrandt. www.gnm.de
Rothenburg ob der Tauber:
- In de St. Jakobskirche het laatgotische Heiligbloedaltaar (ca. 1501) van Tilman Riemenschneider (1460-1531).
Heidelberg:
- Museum voor Heilige Kunst en Liturgie, Mozartstraße 33, Heidelberg.
- In de Heiliggeist Kirche een raam van Johannes Schreiter (de Physik-Fenster, 1984) en vijf ramen van Hella De Santarossa over het werk van de Heilige Geest in de wereld (1999-2001), en een raam van Gottfried von Stockhausen (1967) over het Lam en de zeven zegels uit Openbaring. http://de.wikipedia.org/wiki/Heiliggeistkirche_(Heidelberg)
Speyer:
- Recent gebouwde Evangelische (Lutherse) kerk.
Ludwigsburg:
-Landeskirchliches Museum, Friedenskriche, Stuttgarterstr. 42, Ludwigsburg.
Stuttgart:
- Tentoonstellingen in het Hospitalhof.
Bissingen:
- Kruiswegstaties van Franz Hämmerle, met de nadruk op de wederopstanding, bestaande uit 11 sculpturen.
Eichstätt:
- Schat- en bisschoppelijk museum van de Dom. Met schilderijen en sculpturen van de late middeleeuwen tot de barok, gouden voorwerpen uit de 12e — 20e eeuw, religieuze volkskunst. Met exposities.
Regensburg:
- Bisschoppelijk Museum St. Ulrich. Met gotische beeldhouwkunst en een grafische collectie uit de 16e eeuw — nu. Met tentoonstellingen.
- Dom Treasure Museum met fresco's uit de 16e eeuw en werk van goudsmid en paramenten uit de 11e — 20e eeuw. Met tentoonstellingen. www.bistumsmuseen-regensburg.de
- Recent gebouwde katholieke kerk in Regensburg-Burgweinting.
- Iconengalerie Mönius, Hinter der Grieb 3, Regensburg. Galerij met Russische, Griekse en Balkan-iconen. www.icons-art.com (D)
Rottenburg:
- Bisschoppelijk Museum, Karmeliterstr. 9, Rottenburg.
Berghaupten:
- In de St. Georgkerk zijn 12 ramen van Emil Wachter over de gelijkenissen te vinden.
Augsburg:
- Bisschoppelijk Museum St. Afra met voorwerpen en kunst uit de 6e - 20e eeuw. Verklaart historische, theologische en kunsthistorische verbanden. Met tentoonstellingen.
- Galerie von Külmer, Inhaber Philipp von Külmer Blücherstr. 42 86165 Augsburg. Griekse en Russische iconen.
Freising:
- Bisschoppelijk museum. Focus op kunst en geschiedenis in relatie tot maatschappij, wetenschap en religie. www.dimu-freising.de
München:
- Galerie van de DG, de Deutsche Gesellschaft für Christliche Kunst, Wittelsbacherplatz 2, München. De DG is een onafhankelijke culturele instelling die hedendaagse kunst promoot. Het werd opgericht in 1893, voortgekomen uit de katholieke lekenbeweging. De DG wil een forum zijn voor de dialoog tussen kerk en kunst, theologen, kunstenaars, filosofen en kunstliefhebbers. Oecumenisch.
- KulturWertraum, Senftlstr. 4, München, de ruimte van Das RAD, een gemeenschap van christenen in de kunsten, waar exposities, lezingen en andere evenementen plaatsvinden.
— Tentoonstellingen in de Katholische Akademie in Beieren, Kardinal Wendelhaus, Mandlstraße 23, München. www.kath-akademie-bayern.de
- Recent gebouwde oecumenische kerk St. Florian in München-Riem. Architect Florian Nagler (München), binnenkerk van Hella Santarossa uit Berlijn. www.sankt-florian.org
- In het altaar van de Sophienkirche in München-Riem, ambo en doopvont van Madeleine Dietz.
- Hospitaalkapel in München-Harlaching, ontworpen door Werner Mally.
- Recent gebouwde katholieke kerk in München-Neuhausen.
- In de crypte van de Dom een Passie-drieluik van de expressionistische 20e-eeuwse katholieke kunstenaar Karl Caspar.
- Pinakothek der Moderne. Je kunt Patrik Scherrer om een rondleiding vragen waarin hij zich richt op de religieuze inhoud van kunstwerken. www.bildimpuls.de/html/fuhrungen.html
Ottobeuren:
- Kloostermuseum Ottobeuren. Kunstwerken uit de gotiek en barok. Met een barokke bibliotheek, een abdijkapel uit 1724, een theater uit 1725 en de speciale keizerzaal uit 1725. Met tentoonstellingen.
Passau:
- Schat- en bisschoppelijk museum van de Dom.
Altötting:
Altötting is een belangrijk bedevaartsoord gewijd aan Maria.
- Schatkist van de Hl. Kappelle/Pelgrim- en streekmuseum, Kapellplatz 4b, Altötting.
- Panorama van de kruisiging van Christus in Jeruzalem, Gebhard-Fugel-Weg 10, Altötting.
www.panorama-altoetting.de - Huis van paus Benedictus XVI. Nieuw schatkamer- en pelgrimsmuseum, Kapellplatz 4, Altötting.
Heudorf (in de buurt van Mengen):
- Muurschilderingen in de katholieke kerk van Heudorf door Karl Caspar (1879-1956), katholiek, professor aan de Academie van München. Hij schilderde deze muurschilderingen rond 1904, door velen beschouwd als zijn beste religieuze werk uit de periode waarin hij lid was van de kunstenaarsvakbond van Stuttgart. Naast dit soort opdrachten schilderde en tekende Karl Caspar allegorische thema's en landschappen.
Kempten:
- Altaar van de Evangelische (Lutherse) St. Mangkirche van Werner Mally.
Münstertal: - 24 sculpturen van Franz Gutmann langs het beeldenpad in het Münstertal.
Freiburg (Breisgau):
- De Universitätskirche met het kruis van Franz Gutmann (1986).
- Recent gebouwde oecumenische kerk in Freiburg-Rieselfeld.
- De Maria Magdalena Kirche (2004), katholieke en lutherse kerk. Architecten: Johannes Kister, Reinhard, Scheithauer en Susanne Gross.
- Augustijner Museum, Gerberau 15, Freiburg im Breisgau met kunst uit de middeleeuwen tot de 19e eeuw.
Kochel am See:
- Franz Marc-museum, Franz Marc-park 8-10. Gewijd aan het werk van Franz Marc, met tentoonstellingen over zijn tijdgenoten. http://www.franz-marc-museum.de/?seite=home
