Thomas Cole: De koers van een rijk

Opgaan, blinken en verzinken

Deze schilderijen zijn van de hand van Thomas Cole, een beroemde Amerikaanse schilder uit het begin van de negentiende eeuw. Het schilderij hierboven is deel van een serie van 5 schilderijen, gemaakt omstreeks 1835. De serie heet De koers van een rijk (The course of empire). Cole was geïnspireerd door het oude Romeinse rijk. Hij wil hier echter het opgaan, blinken en verzinken van alle wereldrijken tot uitdrukking brengen.

In het eerste stadium is het rijk nog wilde natuur, in het tweede hebben mensen die natuur in cultuur gebracht en leiden als boeren een eenvoudig bestaan. De derde fase is de bloei van het rijk. Dat ziet u hier. Het is de hoofdstad. Men is machtig en rijk geworden. Daarvan getuigen de grote gebouwen. Er wordt druk handel gedreven en alles ziet er voorspoedig uit. Maar, zo schrijft Cole erbij, toch is dit rijk al gedoemd tot ondergang. Want de rijkdom leidt tot decadentie en corruptie en het volk vervalt tot domheid en dwaasheid. Onderaan ziet u het begin van de neergang. Op de volgende foto is dit uitvergroot.

U ziet hier de intocht van een overwinnaar. Hij is gekleed in keizerlijk purper. Achter zijn triomfwagen lopen ongeschoeide slaven. En daarachter lopen in toga’s gehulde senatoren. Ze hebben hun onafhankelijke oordeel prijsgegeven en lopen als makke schapen achter de nieuwbakken keizer aan. De democratie is veranderd in een autocratie. Cole maakte dit schilderij, toen in de Verenigde Staten een populist verkozen was tot president. Een man die de massa paaide met mooie verhalen en het met de waarheid niet zo nauw nam. En het volk liet zich in domheid en dwaasheid door hem verleiden. 

Dit schilderij heeft een merkwaardige actualiteit. Hoewel het bijna 200 jaar geleden geschilderd is, lijkt het gemaakt voor de situatie van de Verenigde Staten op dit moment. Laten we hopen dat het gevolg niet zo zal zijn, als Cole zich dat gedacht had. Want de volgende fase van de ontwikkeling van het rijk beeldde hij zo uit, op het volgende schilderij. 

Er heerst burgeroorlog. Overal zien we verwoesting en tussen de puinhopen zien we mensen tegen elkaar strijden. Dit hadden ze niet gedacht, toen de nieuwe keizer zo triomfantelijk intocht hield. Deze serie schilderijen behoort tot de top van Amerika’s cultureel erfgoed. Het wordt permanent tentoongesteld in de Historic Society van New York als een blijvende waarschuwing. 

******* 

Thomas Cole: De koers van een rijk (The course of empire), 5 schilderijen, 1833-1836 

Thomas Cole (1801 - 1848) was een Amerikaanse kunstschilder uit de negentiende eeuw. Cole geldt als een der meest vooraanstaande landschapschilders van zijn tijd en wordt gezien als de oprichter van de Hudson River School. Hij werd geboren in Groot-Brittannië, in de buurt van Manchester en emigreerde op achttienjarige leeftijd met zijn familie naar Amerika. Zijn schilderijen zijn sterk beïnvloed door de romantische poëzie en literatuur van zijn tijd en beelden eindeloze landschappen af, waarin kleine mensenfiguren een ondergeschikte rol spelen. Tot de hoogtepunten van zijn oeuvre wordt de cyclus The Voyage of Life uit 1842 gerekend. Het werk van Cole was een inspiratiebron voor cineasten van westerns later in de 20e eeuw. 

Kick Bras (1949) is theoloog en publiceert over spiritualiteit, mystiek en meditatie. Als onderzoeker is hij gelieerd aan het Titus Brandsma Instituut te Nijmegen, een wetenschappelijk onderzoeksinstituut voor de studie van spiritualiteit in het licht van de joodse en christelijke traditie. Eerder doceerde hij spiritualiteit aan de Theologische Universiteit van Kampen. Zie verder www.kickbras.nl‍